زانوی ضربدری

زانوی ضربدری یک اختلال بیومکانیک است که در آن ران­ها به هم نزدیک، قوزک­ها از هم دور و زانو­ها با یکدیگر در تماس هستند. این مشکل در کودکان معمولاً یک اختلال گذرا است که به‌مرور رفع می­شود، اما در برخی افراد این اختلال به دلایل ژنتیکی یا بیماری­های مربوط به استخوان، پایدار است. با مراجعه به پزشک ارتوپد می­توان این ناهنجاری را کنترل یا درمان کرد. در این نوشتار به بررسی کامل این پدیده می­پردازیم.

برای گرفتن نوبت از شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید

فهرست مطالب

• زانوی ضربدری چیست و دلایل ایجاد آن کدامند؟

• نشانه­های زانوی ضربدری

• عوارض زانوی ضربدری چیست؟

• نحوه تشخیص زانوی ضربدری به چه صورت است؟

• درمان زانوی ضربدری چگونه است؟

• سخن پایانی

زانوی ضربدری چیست و دلایل ایجاد آن کدامند؟

گفتیم که زانوی ضربدری یک ناهنجاری است که در آن استخوان ران­ها به هم نزدیک می­شوند و به همین علت زانو­ها حالتی غیرعادی به خود می­گیرند. این حالت غیرعادی سبب می­شود تا زانوها چسبیده به یکدیگر به نظر برسند. آناتومی پاهای کودکان بین سه تا هفت سالگی معمولاً به همین صورت است و اغلب آن­ها زانوهای ضربدری دارند. این مشکل در سن هفت تا هشت سالگی رفع می­شود، اما اگر چنین نشد، لازم است که حتماً کودک را نزد پزشک متخصص ارتوپد ببرید. البته بزرگسالان هم ممکن است به دلایل مختلف با این عارضه درگیر باشند. برخی از دلایل ایجاد زانوی ضربدری در بزرگسالان عبارت است از:

• ابتلا به بیماری راشیتیسم ( نرم شدن استخوان­ها در اثر کمبود ویتامین D)
• ضربه فیزیکی و آسیب­دیدگی پا یا زانو در اثر آن ضربه
• ایجاد عفونت در استخوان­های پا
• کمبود کلسیم
• نشستن به شکل W
• آرتروز زانو
• چاقی و اضافه وزن ( به دلیل ایجاد فشار مضاعف بر زانوها)
• کوتاه بودن عضله دو سر ران
• دلایل موروثی
• رشد نامناسب استخوان­های پا و زانو در سنین پایین
• صاف بودن کف پا
• پهن بودن لگن
• انحراف لگن
• ضعیف بودن عضلات پا
• قرار گرفتن مداوم بدن در حالت نادرست
• عدم درمان یا درمان نادرست آسیب­های استخوان مانند شکستگی

برخی از دلایل فوق مانند اضافه وزن و آرتروز، هم می­توانند به وجود آورنده زانوی ضربدری باشند و هم آن را تشدید کنند. با داشتن فعالیت بدنی مناسب و اقدامات درمانی تحت نظر یک پزشک متخصص ارتوپد حاذق، می­­توانید این اختلال را به میزان خوبی کنترل کنید.

نشانه­ های زانوی ضربدری

زانوی ضربدری شکل ناهنجاری را در پا ایجاد می­کند که خودش بزرگ­ترین نشانه ابتلای فرد به این عارضه می­باشد. علاوه­بر این چند مورد علائم همراه نیز وجود دارند که بروز آن­ها می­تواند زنگ خطری برای ایجاد مشکلات ناشی از این اختلال باشد. این علائم عبارت­اند از:

• مشکل در راه رفتن و لنگیدن
• دردناک بودن حرکت
• سفت بودن مفاصل
• وجود درد در پا، مچ پا، زانو و باسن
• نداشتن تعادل لازم برای ایستادن
• ناتوانی در انجام حرکات ورزشی مانند پریدن و چرخیدن
• فرد هنگام راه رفتن خیلی زود خسته می­شود.
• الگوی راه رفتن افراد مبتلا به زانوی ضربدری کمی متفاوت است و گاهی پاها در هنگام حرکت حالتی چرخشی می­گیرند.

در صورت مشاهده علائم فوق، حتماً به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. این نشانه­های ناخوشایند به معنی شدت یافتن این اختلال است و باید خیلی زود برای آن فکری کرد. پزشک متخصص ارتوپد با ارائه راهکارهایی مناسب، این ناهنجاری را کنترل می­کند یا به­طور کلی آن را از بین می­برد.

عوارض زانوی ضربدری چیست؟

در صورت عدم رسیدگی به زانوی ضربدری و نادیده گرفتن نشانه­های آن، فرد دچار مشکلات زیادی می­شود. این مشکلات را می­توانیم اینگونه بیان کنیم:

• ایجاد درد شدید و پایدار در مفاصل
• بد فرم شدن بدن
• تغییر ساختار پا و استخوان­های آن
• ایجاد درد و دیگر مشکلات مانند لنگش هنگام راه رفتن
• آرتروز زودرس
• کوتاهی قد
• دررفتگی کشکک زانو
• تحت فشار قرار گرفتن رباط­ها، تاندون­ها و رشته­های عصبی اطراف زانو
• ایجاد دردهای شدید در ران، زانو و قوزک پا

به­طور کلی هر یک از اختلالات بیومکانیک پا، می­توانند سبب بروز دیگر اختلالات نیز بشوند. بنابراین زانوهای ضربدری می­توانند مشکلاتی از جمله انحراف مچ و صافی کف پا را نیز به تدریج ایجاد کنند.

همان­طور که مشاهده کردید، زانوی ضربدری علاوه­بر شکل ناهنجاری که در پا ایجاد می­کند، می‌تواند مشکلات جدی دیگری را نیز رقم بزند. به همین دلیل نباید برای درمان آن درنگ کنید و دریافت کمک­های پزشکی را به تاخیر بیندازید. بهتر است در اسرع وقت به ملاقات یک پزشک متخصص ارتوپد حاذق بروید و درمان خود را آغاز کنید.

نحوه تشخیص زانوی ضربدری به چه صورت است؟

معمولاً از شکل ظاهری زانوها می­توان به ضربدری بودن آن­ها پی برد. اما پزشکان از روش اندازه‌گیری فاصله قوزک­­ها نیز برای تشخیص دقیق­تر استفاده می­کنند. روش اندازه‌گیری به این صورت انجام می­شود:

فرد روی کمر دراز می­کشد و پاهای خود را کنار یکدیگر قرار می­دهد. پاها باید در حالتی باشند که ناحیه داخلی ران­ها به یکدیگر برخورد کنند و زانوها صاف باشند. حال پزشک با یک خط‌کش یا کولیس فاصله قوزک­های داخلی پا را اندازه می­گیرد. درجه بندی ضربدری بودن زانو باتوجه به عددی که کولیس یا خط­کش نشان می­دهد، تعیین می­شود. این درجه بندی به این صورت است:

• فاصله قوزک­های داخلی پا کمتر از 5/1 سانتی­متر ( وضعیت زانوها در این حالت طبیعی است و هیچ­گونه ناهنجاری وجود ندارد.)
• فاصله قوزک­های داخلی پا بین 5/1تا 5/2 سانتی­متر ( زانوی ضربدری با درجه خفیف)
• فاصله قوزک­های داخلی پا بین 5/2 تا 5 سانتی­متر ( زانوی ضربدری با درجه نسبتاً شدید)
• فاصله قوزک­های داخلی پا بین 5 تا 5/7 سانتی­متر ( زانوی ضربدری با درجه شدید)
• فاصله قوزک­های داخلی پا بیش از 5/7 سانتی­متر ( زانوی ضربدری با درجه بسیار شدید)

علاوه­بر تست اندازه­گیری فوق، پزشک با بررسی کل شکل پا نیز تا حدی می­تواند به ضربدری بودن زانو پی ببرد. گاهی ممکن است پزشک درخواست آزمایش­های تصویربرداری داشته باشد. این آزمایش­ها کمک خاصی به تشخیص عارضه زانوی ضربدری نمی­کنند، اما می­توانند در شناسایی مشکلات دیگری که سبب بروز زانوی ضربدری شده است، مفید باشند.

حتماً پزشک را از آسیب­های پیشین خود مانند شکستگی یا پارگی رباط­های پا مطلع کنید. همچنین از سابقه پزشکی خود و خانواده نیز کمی بگویید. اگر اختلال بیومکانیک دیگری مانند صافی کف پا دارید، حتماً پزشک را در جریان بگذارید. این اطلاعات نیز می­تواند پزشک را در تشخیص و درمان بهتر یاری کند.

اختلال زانوی ضربدری در کودکان معمولاً تشخیص داده نمی­شود. چرا که آن­ها هنوز در سن رشد هستند و ضربدری بودن زانوها بخشی از روند رشد آن­ها است. اما پزشک با بررسی تغذیه و روند رشد استخوان­های کودک و همچنین سابقه خانوادگی او، می­تواند امکان ضربدری بودن پاهای او را مشخص و به میزان خوبی آن را کنترل کند.

درمان زانوی ضربدری چگونه است؟

بسته به علت و شدت زانوی ضربدری، پزشک متخصص ارتوپد درمان­های متفاوتی را ارائه می­دهد که برخی از آن­ها به این شرح هستند:

کاهش وزن

همان­طور که گفتیم، یکی از دلایل ایجاد زانوی ضربدری، چاقی و اضافه وزن است. اضافه وزن فشار را بر روی زانوها دوچندان می­کند و می­تواند شکل طبیعی آن­ها را تغییر دهد. بنابراین با کنترل وزن، این فشار اضافی برداشته می­شود و زانو می­تواند به حالت اصلی خود بازگردد.

مصرف مکمل­های غذایی

یکی دیگر از دلایل ابتلا به زانوی ضربدری، کمبود ویتامین D و عنصر کلسیم در بدن است. علاوه بر مصرف غذاهایی که دارای این مواد مهم هستند، شما می­توانید از قرص­های مکمل نیز با مشورت پزشک استفاده کنید. به این صورت استخوان­ها خود را بازسازی می­کنند و با کمک سایر اقدامات پزشکی، ناهنجاری آن­ها برطرف می­شود.

زانوبند طبی

پزشک برای اصلاح شکل پاها و قرار گرفتن آن­ها در راستای مناسب، ممکن است زانوبند طبی تجویز کند. این زانوبند طبی معمولاً هنگام خواب استفاده می­شود و زانو را به سمت جلو و بالا می­کشد. زانوبندها انواع مختلفی دارند و گاهی نیاز است که یک زانوبند خاص مناسب پای بیمار طراحی و ساخته شود.

فیزیوتراپی

پزشک بسته به شدت اختلال، چند جلسه فیزیوتراپی را برای شما تجویز می­کند. کارشناس فیزیوتراپی، طبق دستور پزشک و تجربه خود، با استفاده از یکسری تمرین، ماساژ و دستگاه­های مخصوص، به شما برای بهبود شرایط موجود کمک می­کند.

کفش و کفی طبی

تجویز کفش و کفی طبی معمولاً برای کودکان است، اما گاهی این درمان برای بزرگسالان نیز تجویز می­شود. پزشک با تجویز کفش یا کفی طبی، سعی می­کند وضعیت کف و مچ پا را بهبود ببخشد. به این ترتیب وضعیت زانوها نیز به میزان خوبی کنترل می­شود. در مرکز تخصصی ارتوپدی ما نیز این ابزار با استاندارد بالا طبق نیاز بیمار تهیه می‌شوند. جهت گرفتن مشاوره برای تهیه این کفش‌ها و کفی‌ها می‌توانید با لینک‌های موجود در سمت چپ صفحه با ما در ارتباط باشید.

جراحی

جراحی برای زمانی است که درجه ضربدری بودن زانوها خیلی شدید باشد و نتوانیم آن را با درمان­های غیرتهاجی بهبود ببخشیم. جراحی نیز روش­های مختلفی دارد که پزشک با بررسی وضعیت موجود، یکی از آن­ها را برمی­گزیند.

سخن پایانی

زانوی ضربدری یک وضعیت بیومکانیک است که در آن ران­ها به هم نزدیک و زانوها مدام با یکدیگر در تماس هستند. این اختلال دلایل مختلفی دارد که در این نوشتار به بررسی آن­ها پرداختیم. عدم رسیدگی و درمان دیرهنگام این ناهنجاری می­تواند مشکلات بسیاری جدی را رقم بزند. پس برای درمان تعلل نکنید و هرچه زودتر نزد یک پزشک متخصص ارتوپد ماهر بروید.

برای اطمینان از تشخیص صحیح نیز می‌توانید به کلینیک تخصصی ما مراجعه کرده و تحت نظر متخصصانی حاذق معاینه و درمان شوید.

مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.