دیسکهای ستون فقرات نقش کمکفنر را در بین مهرهها ایفا میکنند. کار آنها حمایت از کمر و حرکت دادن کمر به جهات مختلف است. این دیسکها به هر دلیلی ممکن است دچار آسیب شوند. آسیبها معمولاً به شکل بیرونزدگی دیسک از جای اصلی خود یا فتق میباشند. فتق دیسک در هرجایی از ستون فقرات میتواند پدید آید.
بسته به محل دقیق دیسک، در صورت آسیبدیدگی احتمالاً علائمی همچون درد، بیحسی یا ضعف در دست و پا خواهید داشت. برای درمان این علائم، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپدی ستون فقرات ضروری است. آیا مایلید بدانید دیگر علائم دیسک کمر چیست؟ چگونه میتوان این آسیب را درمان یا از بروز آن پیشگیری کرد؟ پس تا انتها با این نوشتار همراه باشید.
فهرست مطالب
شایعترین علائم دیسک کمر چیست؟
در سرتاسر ستون فقرات، دیسکهایی در میان مهرهها وجود دارد. اما بیشتر دیسکهای فتق شده مرتبط با ستون فقرات کمری هستند. علائم و نشانههایی که هنگام فتق دیسک بروز میکنند با توجه به شدتشان، به محل قرارگیری دیسک و فشار دیسک بر روی عصب بستگی دارد.
فتق دیسک کمر معمولاً یک سمت از بدن را تحت تاثیر قرار میدهد. پس اگر میخواهید بدانید شایعترین علائم دیسک کمر چیست؟ موارد زیر را مطالعه کنید:
درد دست و پا
اگر فتق دیسک، در بخش پایین کمر اتفاق افتاده باشد، معمولاً درد شدیدی را در قسمتهای مختلف پا حس میکنید. بیشترین نواحی پا که دچار درد ناشی از فتق دیسک کمر میشوند، ران، قسمت پایین باسن، ساق پا، کنار پا، روی پا، مچ و انگشتان هستند.
اینگونه دردها، دردهایی هستند که با تغییر فشار یا تغییرات محیطی محل، نمیتوان آرامشان کرد چون محل درد، جای دیگری است و فشار روی ریشههای عصبی میباشد. اگر فتق دیسک در بالای کمر یا قسمت گردن رخ داده باشد، بیشترین درد را در شانه و بازو حس خواهید کرد. این دردها اغلب ناگهانی و تیز هستند. موقعیتهایی مانند سرفه، عطسه یا حرکت دادن بازو، سبب تشدید درد میشوند.
بیحسی یا گزگز بدن
نوع دیگری از علائم دیسک کمر، اختلالات حسی میباشد. همانطور که گفته شد، فتق دیسک باعث فشرده شدن اعصاب اطراف خود میشود. یکی از نشانههای آسیب به اعصاب، بیحسی، گزگز، مورمور، سوزن شدن، سرد و گرم شدن، برقگرفتگی و احساسهای اینچنینی در نقاط مختلف بدن است.
ضعف
ماهیچههایی که توسط اعصاب آسیبدیده کار میکنند، ضعیف میشوند. این ضعف مشکلاتی را در حرکت، ایستادن، حمل اجسام و حتی صحبت کردن، ایجاد میکند. اگر اختلالات حسی و تحریکهای عصبی درمان نشوند و پیشرفت کنند در طول زمان، سبب اختلال کامل حرکتی شده و در نهایت سبب بی اختیاری ادرار و مدفوع و ناتوانی جنسی میشود.
فتق دیسک کمر گاهی با چنین نشانههایی همراه نیست و شاید تنها یک درد خفیف در کمر، سوزش یا بیحسی در ران، زانو، ساق، مچ و حتی انگشتان را احساس کنید.
اینگونه درد و اسپاسمها توجیه محلی نداشته و آسیب به شمار نمیروند. بنابراین میتوان گفت از آنجایی که دردها مختلفاند نمودهای مختلفی نیز بستگی به شدت آنها، ریشه عصب و نحوه بیرونزدگی از دیسک دارند. چنانچه دچار کمر درد شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از بررسی تصویر MRI، تشخیص خواهد داد که این کمر درد، نشانه چیست؟
علل آسیب به دیسک کمر
فتق دیسک کمر اغلب نتیجه فرسودگی تدریجی و مرتبط با کهولت سن است. با افزایش سن، انعطافپذیری دیسکها کاهش مییابد و با کوچکترین فشار یا ضربه، مستعد آسیبدیدگی میشوند. اما جدا از مسائل مربوط به سن و سال، رفتارهای نادرست با بدن هم میتوانند علت این عارضه باشند.
مثلاً انجام ورزشهای سنگین بدون کسب آمادگیهای لازم و یا بهکارگیری عضلات کمر بهجای عضلات پا و ران برای بلند کردن اجسام سنگین، میتوانند سبب فتق دیسک شوند. حوادثی مانند ضربه سنگین به کمر یا سقوط از بلندی هم میتوانند از دیگر علل آسیب به دیسک کمر باشند ولی این حوادث بهندرت روی دیسکها اثرگذار خواهند بود.
فاکتورهای خطرناک در ایجاد یا تشدید آسیب دیسک کمر
برخی از عوامل، خطر ابتلا به فتق دیسک را افزایش میدهند یا سبب تشدید آسیبهای ناشی از آن میشوند، این موارد عبارتند از:
وزن
اضافه وزن و چاقی باعث ایجاد فشار اضافی بر روی دیسکهای کمر میشود. بسیاری از مواقع پزشک ارتوپد یا متخصص مغز و اعصاب، به بیمارانی که دیسک کمرشان آسیبدیده، توصیه میکنند که یک رژیم غذایی سالم و کمچربی را برای کاهش وزن در پیش بگیرند. در چنین مواقعی کاهش وزن مقدم بر درمانهای دیگر است.
شغل
برخی از مشاغل که با حمل اجسام سنگین سروکار دارند، به مرور موجب فتق دیسک میشوند. کارگران ساختمانی و برخی از ورزشکاران حرفهای، بسیار در معرض آسیب دیسک کمر هستند.
ژنتیک
برخی از افراد زمینه ایجاد فتق دیسک کمر را به ارث بردهاند. این افراد بهصورت ژنتیکی دارای دیسکهایی کم انعطاف و بدنی ضعیف هستند. البته این موارد با کمک پزشک، قابل درمان میباشند.
دخانیات
احتمالاً پیدا کردن اندامی در بدن که دخانیات روی آن تاثیر منفی نداشته باشد، غیرممکن است. در کنار آسیبهای فراوان دیگر، استعمال دخانیات باعث کاهش اکسیژنرسانی به دیسک نیز میشود و این امر خود سبب کم شدن انعطافپذیری و سرعت دیسکها در حرکت میگردد.
عوارض فتق دیسک کمر
درست بالای کمر، نخاع پایان مییابد. آنچه که از طریق کانال نخاع امتداد پیدا میکند، گروهی از ریشههای عصبی طولانی است که به دم اسب ( cuada equina ) شباهت دارند. گاهی فتق دیسک شدیدی که اقدامی برای درمان آن نکردهاید، میتواند کل کانال نخاعی یا اعصاب شبیه به دم اسب را فشرده کند. اما اگر این عارضه پیش آمد، برای جلوگیری از ضعف دائمی یا فلج شدن، به جراحی اضطراری نیاز است.
آسیبهای عصبی ناشی از فتق دیسک همچنین میتوانند اختلالاتی را در روده و مثانه ایجاد کنند. این مشکلات شامل احتباس ادرار، مشکل در دفع ادرار و یا بیاختیاری در ادرار میباشد. همچنین در پاسخ به پرسش علائم دیسک کمر چیست؟ شاید بتوان تحریکپذیری روده و مشکلات مثانه یا ادرار را نام برد.
از دیگر عوارض عدم درمان دیسک کمر در دراز مدت، میتوان به بیحسی زین اشاره کرد. این حالتی است که دیسک روی اعصاب فشار میآورد و باعث از دست رفتن احساس در بخشهایی از بدن، مانند قسمت داخلی ران، پشت پاها و رکتوم میشود. درمان این مشکل که ناشی از فتق دیسک میباشد، کمی مشکل است.
به یاد داشته باشید که عوارض ناشی از فتق دیسک کمر بهسختی درمان میشوند و با گذشت زمان نیز با عوارض شدیدتری روبرو خواهید شد. بنابراین در صورت مشاهده اولین نشانهها، به پزشک مراجعه کنید. درمان سریعتر به معنی دوری بیشتر از عوارض این آسیب است.
آیا میتوان از فتق دیسک کمر پیشگیری کرد؟
در بسیاری از موارد امکان پیشگیری از آسیبدیدگی کمر و فتق دیسک، وجود دارد. در ادامه به بررسی برخی موارد که به این امر کمک میکنند، پرداختهایم:
ورزش
ورزش همیشه بهعنوان راهی برای حفظ سلامت بدن قلمداد میشود. تحرک و کار کشیدن اصولی از عضلات مختلف بدن، شما را در برابر بسیاری از بیماریها، از جمله آنهایی که به دلیل افزایش سن رخ میدهند، ایمن نگه میدارد. همچنین تقویت عضلات، سبب ثبات و حمایت ستون فقرات میشود.
نگه داشتن بدن در حالت استاندارد
حفظ حالت استاندارد بدن باعث کاهش فشار بر روی ستون فقرات و دیسکها میشود. نگهداشتن کمر و گردن در یک راستا باید در همه حال حفظ شود تا ستون فقرات بار اضافی تحمل نکند. در هنگام ایستادن، راه رفتن، نشستن و حتی خوابیدن هم بدن را در همین حالت نگه دارید. همچنین در هنگام بلند کردن و حمل اجسام سنگین، ضمن اینکه باید سعی کنید بدن را از حالت استاندارد خارج نکنید، تلاش کنید فشار جسم سنگین بیشتر روی رانها باشد.
داشتن وزن مناسب
داشتن اضافه وزن سبب وارد آمدن فشار اضافی بر ستون فقرات میگردد. در نتیجه دیسکها بیشتر در معرض فتق قرار میگیرند. همچنین کمبود وزن نیز ممکن است استخوانها را آسیب پذیر کند. با مشورت یک متخصص تغذیه، وزن ایده آل خود را پیدا کرده و برای رسیدن به آن تلاش کنید.
ترک سیگار
پیشتر به اثرات منفی دخانیات بر دیسک کمر اشاره کردیم. برای حفظ سلامت ستون فقرات و تمام بخشهای بدن، مصرف سیگار و دیگر دخانیات را به حداقل برسانید و یا به کل آنها را کنار بگذارید.
مراجعه به پزشک و درمان
حال که میدانید علائم دیسک کمر چیست، در صورت مشاهده هر یک از آنها، حتی اگر شدت کمی داشتند، حتماً به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید. پزشک برای تشخیص فتق دیسک کمر، ابتدا معاینات بدنی شامل بررسی وضعیت کلی، تست اعصاب و آزمایش قدرت عضلات را انجام میدهد. برای تشخیص دقیقتر نیز نیازمند آزمایشهای تصویربرداری است. اسکن تصویر کمر با ابزارهای زیر تهیه میشود:
- اشعه ایکس
- MRI
- سی.تی. اسکن
- دیسکوگرام
پس از تشخیص عارضه، نوبت به درمان میرسد. درمانهای متنوعی برای دیسک کمر وجود دارد. پزشک متخصص تلاش میکند تا با درمانهای سادهای مانند تغییر سبک زندگی، استفاده از کمربند، استفاده از کفی کفش طبی، دارودرمانی، انجام تزریق در اطراف ستون فقرات مانند اوزون تراپی، استفاده از کورتون، پی آر پی، ژل و …. از انجام عمل جراحی تا حد امکان جلوگیری به عمل آورد.
کورتون، باعث کاهش التهاب و به دنبال آن کاهش درد میگردد اما تزریق پی در پی آن سبب تخریب بیشتر مفصل، پوکی استخوان و عوارض سیستماتیک دیگر خواهد شد. گاز اوزون، برخلاف کورتونها باتوجه به خواص رگسازی علاوه بر کاهش التهاب و درد میتواند سبب ترمیم مجدد مفصل و بهبود آسیب ایجاد شده شود.
بهتر است قبل از تزریق هر گونه از مواد، با پزشک متخصص در کاینیک معتبر، مشورت کرده تا بهترین روش، برای درمان به کار گرفته شود. داروها بیشتر شامل مسکنهای ساده بدون نسخه برای کاهش درد و التهاب هستند، اما در مواردی که این مسکنها کارساز نباشند، داروهای قویتری مانند شل کنندههای عضلات و داروهای مناسب درد عصبی مانند دولوکستین تجویز میشوند.
تمرینهای ورزشی و ماساژ زیر نظر فیزیوتراپ نیز از دیگر تجویزهای پزشک است. فیزیوتراپی هم برای تسکین دردها موثر است و هم میتواند قدرت عضلات را برگرداند. اگر نیاز به جراحی هم داشته باشید، برای بهبود سریعتر احتمالاً پزشک پس از جراحی چند جلسه فیزیوتراپی را پیشنهاد خواهد کرد.
جراحی، دیگر درمان بهبود دیسک کمر است که به دلیل درگیری با اعصاب، ریسک زیادی دارد و معمولاً آخرین مرحله پیشنهادی در درمان، به کار برده میشود. اگر علائم و دردهای ناشی از دیسک کمر پس از شش هفته با دارو، استراحت و فیزیوتراپی بهبود نیافتند، پزشک دستور جراحی را صادر خواهد کرد. در این جراحی ممکن است یک دیسک مصنوعی جایگزین دیسک شما شود یا اینکه مهره ها را به یکدیگر جوش بدهند.
کلام پایانی
آسیبهای واردشده به دیسک کمر میتوانند قدرت حرکت بدن را تحت تأثیر قرار دهند. اکنون که میدانید علائم دیسک کمر چیست، با بروز اولین نشانهها حتماً به پزشک مراجعه و روند درمانی را آغاز کنید.
به خاطر داشته باشید که ستون فقرات و دیسکهای آن ارتباط تنگاتنگی با نخاع و اعصاب دارند، بنابراین هرگونه آسیبدیدگی در این ناحیه میتواند برای تمام بدن مشکلساز باشد و حتی باعث فلج بدن شود. بنابراین مراجعه به پزشک متخصص و تشخیص علت اصلی دردهایی مانند درد در شانه، بازو، کمر، پا و … را به تعویق نیندازید.
در کلینیک تخصصی ما تیمی از متخصصین بسیار باتجربه در این زمینه فعال هستند که میتوانند شما را بهطور کامل ارزیابی کرده و ازهرجهتی تحت نظر داشته باشند تا بهترین برنامه را جهت درمان به شما ارائه دهند. برای مشاوره یا مراجعه به این کلینیک میتوانید از لینکهای موجود در سمت چپ صفحه یا شمارههای موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.
برای اطمینان از تشخیص صحیح نیز میتوانید به کلینیک تخصصی ما مراجعه کرده و تحت نظر متخصصانی حاذق معاینه و درمان شوید. برای گرفتن نوبت از شماره تلفنهای موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.
مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.