علائم دیسک کمر چیست؟

دیسک­های ستون فقرات نقش کمک‌فنر را در بین مهره­ها ایفا می­کنند. کار آن­ها حمایت از کمر و حرکت دادن کمر به جهات مختلف است. این دیسک­ها به هر دلیلی ممکن است دچار آسیب شوند. آسیب­ها معمولاً به شکل بیرون‌زدگی دیسک از جای اصلی خود یا فتق می­باشند. فتق دیسک در هرجایی از ستون فقرات می­تواند پدید آید.

بسته به محل دقیق دیسک، در صورت آسیب‌دیدگی احتمالاً علائمی همچون درد، بی­حسی یا ضعف در دست و پا خواهید داشت. برای درمان این علائم، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپدی ستون فقرات ضروری است. آیا مایلید بدانید دیگر علائم دیسک کمر چیست؟ چگونه می­توان این آسیب را درمان یا از بروز آن پیش‌گیری کرد؟ پس تا انتها با این نوشتار همراه باشید.

شایع­ترین علائم دیسک کمر چیست؟

در سرتاسر ستون فقرات، دیسک­هایی در میان مهره­ها وجود دارد. اما بیش­تر دیسک­های فتق شده مرتبط با ستون فقرات کمری هستند. علائم و نشانه­هایی که هنگام فتق دیسک بروز می­کنند با توجه به شدتشان، به محل قرارگیری دیسک و فشار دیسک بر روی عصب بستگی دارد.

فتق دیسک کمر معمولاً یک سمت از بدن را تحت تاثیر قرار می­دهد. پس اگر می­خواهید بدانید شایع­ترین علائم دیسک کمر چیست؟ موارد زیر را مطالعه کنید:

درد دست و پا

اگر فتق دیسک، در بخش پایین کمر اتفاق افتاده باشد، معمولاً درد شدیدی را در قسمت­های مختلف پا حس می­کنید. بیش­ترین نواحی پا که دچار درد ناشی از فتق دیسک کمر می­شوند، ران، قسمت پایین باسن، ساق پا، کنار پا، روی پا، مچ و انگشتان هستند.

این­گونه دردها، دردهایی هستند که با تغییر فشار یا تغییرات محیطی محل، نمی­توان آرامشان کرد چون محل درد، جای دیگری است و فشار روی ریشه­های عصبی می­باشد. اگر فتق دیسک در بالای کمر یا قسمت گردن رخ داده باشد، بیش­ترین درد را در شانه و بازو حس خواهید کرد. این دردها اغلب ناگهانی و تیز هستند. موقعیت­هایی مانند سرفه، عطسه یا حرکت دادن بازو، سبب تشدید درد می‌شوند.

بی­حسی یا گزگز بدن

نوع دیگری از علائم دیسک کمر، اختلالات حسی می­باشد. همان­طور که گفته شد، فتق دیسک باعث فشرده شدن اعصاب اطراف خود می­شود. یکی از نشانه­های آسیب به اعصاب، بی­حسی، گزگز، مورمور، سوزن شدن، سرد و گرم شدن، برق­گرفتگی و احساس­های این­چنینی در نقاط مختلف بدن است.

ضعف

ماهیچه­هایی که توسط اعصاب آسیب‌دیده کار می­کنند، ضعیف می­شوند. این ضعف مشکلاتی را در حرکت، ایستادن، حمل اجسام و حتی صحبت کردن، ایجاد می­کند. اگر اختلالات حسی و تحریک­های عصبی درمان نشوند و پیشرفت کنند در طول زمان، سبب اختلال کامل حرکتی شده و در نهایت سبب بی اختیاری ادرار و مدفوع و ناتوانی جنسی می­شود.

فتق دیسک کمر گاهی با چنین نشانه­هایی همراه نیست و شاید تنها یک درد خفیف در کمر، سوزش یا بی­حسی در ران، زانو، ساق، مچ و حتی انگشتان را احساس کنید.

این­گونه درد و اسپاسم­ها توجیه محلی نداشته و آسیب به شمار نمی­روند. بنابراین می­توان گفت از آن­جایی که دردها مختلف­اند نمودهای مختلفی نیز بستگی به شدت آن­ها، ریشه عصب و نحوه بیرون­زدگی از دیسک دارند. چنانچه دچار کمر درد شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از بررسی تصویر MRI، تشخیص خواهد داد که این کمر درد، نشانه چیست؟

علل آسیب به دیسک کمر

فتق دیسک کمر اغلب نتیجه فرسودگی تدریجی و مرتبط با کهولت سن است. با افزایش سن، انعطاف‌پذیری دیسک­ها کاهش می­یابد و با کوچک­ترین فشار یا ضربه، مستعد آسیب‌دیدگی می­شوند. اما جدا از مسائل مربوط به سن و سال، رفتارهای نادرست با بدن هم می­توانند علت این عارضه باشند.

مثلاً انجام ورزش­های سنگین بدون کسب آمادگی­های لازم و یا به‌کارگیری عضلات کمر به­جای عضلات پا و ران برای بلند کردن اجسام سنگین، می­توانند سبب فتق دیسک شوند. حوادثی مانند ضربه سنگین به کمر یا سقوط از بلندی هم می­توانند از دیگر علل آسیب به دیسک کمر باشند ولی این حوادث به‌ندرت روی دیسک­ها اثرگذار خواهند بود.

فاکتورهای خطرناک در ایجاد یا تشدید آسیب دیسک کمر

برخی از عوامل، خطر ابتلا به فتق دیسک را افزایش می­دهند یا سبب تشدید آسیب­های ناشی از آن می­شوند، این موارد عبارتند از:

وزن

اضافه وزن و چاقی باعث ایجاد فشار اضافی بر روی دیسک­های کمر می­شود. بسیاری از مواقع پزشک ارتوپد یا متخصص مغز و اعصاب، به بیمارانی که دیسک کمرشان آسیب‌دیده، توصیه می­کنند که یک رژیم غذایی سالم و کم‌چربی را برای کاهش وزن در پیش بگیرند. در چنین مواقعی کاهش وزن مقدم بر درمان­های دیگر است.

شغل

برخی از مشاغل که با حمل اجسام سنگین سروکار دارند، به­ مرور موجب فتق دیسک می­شوند. کارگران ساختمانی و برخی از ورزشکاران حرفه­ای، بسیار در معرض آسیب دیسک کمر هستند.

ژنتیک

برخی از افراد زمینه ایجاد فتق دیسک کمر را به ارث برده­اند. این افراد به‌صورت ژنتیکی دارای دیسک­هایی کم انعطاف و بدنی ضعیف هستند. البته این موارد با کمک پزشک، قابل درمان می­باشند.

دخانیات

احتمالاً پیدا کردن اندامی در بدن که دخانیات روی آن تاثیر منفی نداشته باشد، غیرممکن است. در کنار آسیب‌های فراوان دیگر، استعمال دخانیات باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک نیز می­شود و این امر خود سبب کم شدن انعطاف‌پذیری و سرعت دیسک­ها در حرکت می­گردد.

عوارض فتق دیسک کمر

درست بالای کمر، نخاع پایان می­یابد. آنچه که از طریق کانال نخاع امتداد پیدا می­کند، گروهی از ریشه­های عصبی طولانی است که به دم اسب ( cuada equina ) شباهت دارند. گاهی فتق دیسک شدیدی که اقدامی برای درمان آن نکرده­اید، می­تواند کل کانال نخاعی یا اعصاب شبیه به دم اسب را فشرده کند. اما اگر این عارضه پیش آمد، برای جلوگیری از ضعف دائمی یا فلج شدن، به جراحی اضطراری نیاز است.

آسیب­های عصبی ناشی از فتق دیسک همچنین می­توانند اختلالاتی را در روده و مثانه ایجاد کنند. این مشکلات شامل احتباس ادرار، مشکل در دفع ادرار و یا بی‌اختیاری در ادرار می‌باشد. همچنین در پاسخ به پرسش علائم دیسک کمر چیست؟ شاید بتوان تحریک‌پذیری روده و مشکلات مثانه یا ادرار را نام برد.

از دیگر عوارض عدم درمان دیسک کمر در دراز مدت، می­توان به بی­حسی زین اشاره کرد. این حالتی است که دیسک روی اعصاب فشار می­آورد و باعث از دست رفتن احساس در بخش­هایی از بدن، مانند قسمت داخلی ران، پشت پاها و رکتوم می­شود. درمان این مشکل که ناشی از فتق دیسک می­باشد، کمی مشکل است.

به یاد داشته باشید که عوارض ناشی از فتق دیسک کمر به‌سختی درمان می­شوند و با گذشت زمان نیز با عوارض شدیدتری روبرو خواهید شد. بنابراین در صورت مشاهده اولین نشانه­ها، به پزشک مراجعه کنید. درمان سریع­تر به معنی دوری بیش­تر از عوارض این آسیب است.

آیا می­توان از فتق دیسک کمر پیش­گیری کرد؟

در بسیاری از موارد امکان پیش­گیری از آسیب‌دیدگی کمر و فتق دیسک، وجود دارد. در ادامه به بررسی برخی موارد که به این امر کمک می­کنند، پرداخته­ایم:

ورزش

ورزش همیشه به‌عنوان راهی برای حفظ سلامت بدن قلمداد می­شود. تحرک و کار کشیدن اصولی از عضلات مختلف بدن، شما را در برابر بسیاری از بیماری­ها، از جمله آن­هایی که به دلیل افزایش سن رخ می­دهند، ایمن نگه می­دارد. همچنین تقویت عضلات، سبب ثبات و حمایت ستون فقرات می­شود.

نگه داشتن بدن در حالت استاندارد

حفظ حالت استاندارد بدن باعث کاهش فشار بر روی ستون فقرات و دیسک­ها می­شود. نگه‌داشتن کمر و گردن در یک راستا باید در همه حال حفظ شود تا ستون فقرات بار اضافی تحمل نکند. در هنگام ایستادن، راه رفتن، نشستن و حتی خوابیدن هم بدن را در همین حالت نگه ‌دارید. همچنین در هنگام بلند کردن و حمل اجسام سنگین، ضمن این­که باید سعی کنید بدن را از حالت استاندارد خارج نکنید، تلاش کنید فشار جسم سنگین بیش­تر روی ران‌ها باشد.

داشتن وزن مناسب

داشتن اضافه وزن سبب وارد آمدن فشار اضافی بر ستون فقرات می­گردد. در نتیجه دیسک­ها بیش­تر در معرض فتق قرار می­گیرند. همچنین کمبود وزن نیز ممکن است استخوان­ها را آسیب پذیر کند. با مشورت یک متخصص تغذیه، وزن ایده آل خود را پیدا کرده و برای رسیدن به آن تلاش کنید.

ترک سیگار

پیش­تر به اثرات منفی دخانیات بر دیسک کمر اشاره کردیم. برای حفظ سلامت ستون فقرات و تمام بخش­های بدن، مصرف سیگار و دیگر دخانیات را به حداقل برسانید و یا به کل آن­ها را کنار بگذارید.

مراجعه به پزشک و درمان

حال که می­دانید علائم دیسک کمر چیست، در صورت مشاهده هر یک از آن­ها، حتی اگر شدت کمی داشتند، حتماً به دنبال مراقبت­های پزشکی باشید. پزشک برای تشخیص فتق دیسک کمر، ابتدا معاینات بدنی شامل بررسی وضعیت کلی، تست اعصاب و آزمایش قدرت عضلات را انجام می­دهد. برای تشخیص دقیق­تر نیز نیازمند آزمایش­های تصویربرداری است. اسکن تصویر کمر با ابزارهای زیر تهیه می­شود:

•  اشعه ایکس
• MRI
• سی.تی. اسکن
• دیسکوگرام

پس از تشخیص عارضه، نوبت به درمان می­رسد. درمان­های متنوعی برای دیسک کمر وجود دارد. پزشک متخصص تلاش می­کند تا با درمان­های ساده­ای مانند تغییر سبک زندگی، استفاده از کمربند، استفاده از کفی کفش طبی، دارودرمانی، انجام تزریق در اطراف ستون فقرات مانند اوزون تراپی، استفاده از کورتون، پی آر پی، ژل و …. از انجام عمل جراحی تا حد امکان جلوگیری به عمل آورد.

کورتون، باعث کاهش التهاب و به دنبال آن کاهش درد می­گردد اما تزریق پی در پی آن سبب تخریب بیشتر مفصل، پوکی استخوان و عوارض سیستماتیک دیگر خواهد شد. گاز اوزون، برخلاف کورتون­ها باتوجه به خواص رگ­سازی علاوه بر کاهش التهاب و درد می­تواند سبب ترمیم مجدد مفصل و بهبود آسیب ایجاد شده شود.

بهتر است قبل از تزریق هر گونه از مواد، با پزشک متخصص در کاینیک معتبر، مشورت کرده تا بهترین روش، برای درمان به کار گرفته شود. داروها بیش­تر شامل مسکن­های ساده بدون نسخه برای کاهش درد و التهاب هستند، اما در مواردی که این مسکن­ها کارساز نباشند، داروهای قوی­تری مانند شل کننده­های عضلات و داروهای مناسب درد عصبی مانند دولوکستین تجویز می­شوند.

تمرین­های ورزشی و ماساژ زیر نظر فیزیوتراپ نیز از دیگر تجویزهای پزشک است. فیزیوتراپی هم برای تسکین دردها موثر است و هم می­تواند قدرت عضلات را برگرداند. اگر نیاز به جراحی هم داشته باشید، برای بهبود سریع­تر احتمالاً پزشک پس از جراحی چند جلسه فیزیوتراپی را پیشنهاد خواهد کرد.

جراحی، دیگر درمان بهبود دیسک کمر است که به دلیل درگیری با اعصاب، ریسک زیادی دارد و معمولاً آخرین مرحله پیشنهادی در درمان، به کار برده می­شود. اگر علائم و دردهای ناشی از دیسک کمر پس از شش هفته با دارو، استراحت و فیزیوتراپی بهبود نیافتند، پزشک دستور جراحی را صادر خواهد کرد. در این جراحی ممکن است یک دیسک مصنوعی جایگزین دیسک شما شود یا اینکه مهره ها را به یکدیگر جوش بدهند.

کلام پایانی

آسیب­های واردشده به دیسک کمر می­توانند قدرت حرکت بدن را تحت تأثیر قرار دهند. اکنون که می­دانید علائم دیسک کمر چیست، با بروز اولین نشانه­ها حتماً به پزشک مراجعه و روند درمانی را آغاز کنید.

به خاطر داشته باشید که ستون فقرات و دیسک­های آن ارتباط تنگاتنگی با نخاع و اعصاب دارند، بنابراین هرگونه آسیب‌دیدگی در این ناحیه می­تواند برای تمام بدن مشکل‌ساز باشد و حتی باعث فلج بدن شود. بنابراین مراجعه به پزشک متخصص و تشخیص علت اصلی دردهایی مانند درد در شانه، بازو، کمر، پا و … را به تعویق نیندازید.

در کلینیک تخصصی ما تیمی از متخصصین بسیار باتجربه در این زمینه فعال هستند که می‌توانند شما را به‌طور کامل ارزیابی کرده و ازهرجهتی تحت نظر داشته باشند تا بهترین برنامه را جهت درمان به شما ارائه دهند. برای مشاوره یا مراجعه به این کلینیک می‌توانید از لینک‌های موجود در سمت چپ صفحه یا شماره‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.

برای اطمینان از تشخیص صحیح نیز می‌توانید به کلینیک تخصصی ما مراجعه کرده و تحت نظر متخصصانی حاذق معاینه و درمان شوید. برای گرفتن نوبت از شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.

مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.