علت “سوزش کف پا موقع خواب” چیست؟ کف پایتان موقع خواب آن‌قدر می‌سوزد که از درد بیدار می‌شوید؟ این یک سوزش ساده نیست! ممکن است اعصاب پایتان در حال مرگ تدریجی باشند یا دیابت کنترل‌نشده آرام‌آرام پای شما را به سمت زخم‌های غیرقابل‌درمان و قطع عضو ببرد! التهاب غلاف کف‌پایی درمان‌نشده، شما را به جراحی‌های متعدد و درد مادام‌العمر محکوم می‌کند!
التهاب کف پا نشانه‌ای از نوروپاتی یا اختلال عصبی است که بیشتر اوقات به‌خاطر تنگی کفش، خستگی مفرط و عفونت‌های پوستی به شکل التهابی گذرا ظاهر می‌شود. یکی از مهم‌ترین دلایل التهاب کف پا در پایان فعالیت‌ها مشکلی به نام التهاب غلاف کف‌پایی یا فاشنیت پلانتاژ است که از شایع‌ترین، مهم‌ترین و قابل‌توجه‌ترین علت‌ها است. در ادامه این مقاله قصد داریم تا شما را با علت‌ها و نحوه درمان سوزش کف پا هنگام خواب زیر نظر متخصص سوزش کف پا آشنا کنیم.
فهرست مطالب
سوزش کف پا موقع خواب نشانه چیست و چه علائمی دارد؟
احساس سوزش در خواب بی‌شک می‌تواند در پی ابتلا به دیابت، مصرف مداوم الکل و نبود ویتامین B کافی در بدن بروز کند. چرا که با افزایش سطح قند خون و چربی‌هایی مانند تری گلیسیرید می‌توان انتظار بروز چنین واکنش‌هایی را در اعصاب دست‌وپا داشت.
در صورت مشاهده علائم سوزش و گرمی پاشنه پا مانند بی‌حسی، تیرکشیدگی، قرمزی پوست و سوزن‌سوزن‌شدن، بهتر است هر چه سریع‌تر نسبت به درمان این اختلال عصبی اقدام کنید
سوزش و گرمی کف و پاشنه پا هنگام خواب و استراحت یکی از نوروپاتی‌های محیطی، در نتیجه آسیب عصبی و تغذیه ناسالم است. این عارضه باعث می‌شود شخص سوزش خفیفی از ناحیه پاشنه پای خود احساس کند. سوزشی که برخی مواقع با التهاب پوستی، گزگز و بی‌حسی موضعی همراه شده و تا جایی ادامه پیدا می‌کند که باعث بی‌خوابی و کسلی فرد در طول روز می‌شود. شایع‌ترین علائم تحریک عصب یا سوزش و گرمی پاشنه پا عبارت‌اند از:
بی‌حسی، درد خفیف و گاهی تیرکشیدگی پاها
احساس سنگینی کف و پاشنه پا
قرمزی یا گرمی بیش از حد پاشنه پا
احساس پارستزی و سوزن‌سوزن‌شدن کف و پاشنه پا
آشنایی با علت سوختن کف پا هنگام خواب
دلایل زیادی در مورد سوزش و التهاب کف و پاشنه پا زمان خواب، راه‌رفتن و یا حتی ورزش‌کردن وجود دارد. مواردی که بیشتر آن‌ها به رژیم غذایی، دارویی و سبک زندگی افراد مربوط می‌شود.
التهاب غلاف پاشنه پایی
سوزش پاشنه پا در شبمی تواند یکی از نشانه‌های التهاب غلاف کف و پاشنه پایی (Plantar Fasciitis) باشد، اما گاهی اوقات علل دیگری مانندنوروپاتی محیطی (آسیب عصبی)،سندرم تونل تارسالیا حتی دیابت نیز در ایجاد آن نقش دارند.
چرا سوزش و گرمی پاشنه پا در شب تشدید می‌شود؟
کاهش جریان خون در حالت استراحت→ تجمع مواد التهابی در کف و پاشنه پا
فشار طولانی‌مدت روی پا در طول روز→ التهاب بیشتر در شب
انقباض غیرارادی عضلات پا در خواب(به‌ویژه در موارد کمبود منیزیم یا ویتامین B12)
راهکارهای کاهش سوزش شبانه کف پا:
کشش قبل از خواب(کشش ساق پا و کف و پاشنه پا به مدت ۵ دقیقه)
ماساژ کف‌های پا با روغن‌های گرم مانند روغن نعناع
استفاده از کفی‌های طبی نرم در طول روز
پرهیز از راه‌رفتن با پای‌برهنه روی سطوح سخت
درمان علت اصلی (مثل کنترل قند خون در دیابت)
اگر سوزش و گرمی کف‌های پا همراه با گزگز، بی‌حسی یا ضعف عضلانی باشد، ممکن است نشانه آسیب عصبی باشد و نیاز به بررسی فوری توسط متخصص دارد!
هشدار: اگر سوزش و گرمی کف ناحیه پا با تورم، قرمزی یا تب همراه است، فوراً به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است نشانه عفونت یا لخته خون باشد!
نوروپاتی دیابتی
این اختلال به‌خاطرداشتن قند خون بالا یا (گلوکز) است که به‌مرورزمان به اعصاب کل بدن از جمله پاها سرایت می‌کند. این بیماری در بیش از پنجاه‌درصد افراد دیابتی مشترک بوده و فرد را با عوارضی مانند درد و بی‌حسی موقتی دست‌وپا مواجه می‌کند. اتفاقی که در نتیجه عدم انتقال صحیح سیگنال‌های حسی به مغز رخ می‌دهد.
با زیر نظرداشتن قند خون و انتخاب یک رژیم غذایی سالم می‌توان نوروپاتی دیابتی و در نتیجه آن سوزش و گرمی کف‌های پا هنگام خواب را طی یک دوره درمانی، کنترل کرد. خالی‌ازلطف نیست که بدانید این بیماری در بلندمدت ممکن است علاوه بر پاها عامل ناتوان‌کننده‌ای برای سیستم گوارشی، دستگاه ادراری، عروق خونی و قلب انسان هم تلقی شود.
مصرف الکل بی‌رویه یا اعتیاد به الکل
اعتیاد به مصرف بی‌رویه الکل موجب ابتلا به نوروپاتی الکلی و بروز آسیب‌هایی چون سوزش و التهاب کف و پاشنه پا زمان خواب گردد. علائم نوروپاتی الکلی بی‌نهایت شبیه نوروپاتی محیطی است و به‌مرور موجب اسپاسم عضلانی، احساس سرگیجه، تکلم نامفهوم و سوزش و گرمی کف ناحیه پا هنگام خواب می‌شود.
بهترین روش برای تشخیص این‌که آیا به نوروپاتی الکلی مبتلا شده‌اید یا خیر، مراجعه به متخصص مغز و اعصاب است. متأسفانه در حال حاضر دارویی که با کمک آن بتوان عوارض نوروپاتی الکلی را به طور کامل درمان کرد، وجود ندارد. بااین‌حال افراد چند ماه بعد از قطع مصرف الکل می‌توانند متوجه بهبودی علائم خود از طریق تجربه یک خواب راحت و کاهش دردهای عضلانی شوند.
بیماری کلیوی
سوزش و التهاب کف و پاشنه پا زمان خواب در افراد مبتلا به بیماری کلیوی شایع بوده و این مشکل می‌تواند مربوط به عوارض برخی مواد غذایی و یا جلسات دیالیز باشد. این موضوع (گزگز و سوزش و گرمی کف‌های پا) معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که اعصابی که سیگنال را از ساق پا منتقل می‌کند، آسیب ببیند. معمولاً با اختلال کلیه شاهد تجمع مواد زائدی در بدن هستیم که یکی از عارضه‌های این بیماری احساس سوزش در دستگاه تناسلی و کف ناحیه پا ست.
نوروپاتی محیطی و حسی فیبر کوچک
در صورت ابتلای بیمار به نوروپاتی فیبر کوچک (SFSN) عصب‌های پوستی انسان آسیب می‌بیند. این بیماری با ازبین‌بردن پوشش چربی تارهای عصبی به نام غلاف میلین، باعث می‌شود فرد سوزش و سردی مختصری شبیه به شوک الکتریکی در کف‌های پای خود احساس کند. درد و سوزشی که به‌مرور از پاها به سایر نقاط بدن هم پیشرفت می‌کنند.
در بررسی بیماران مبتلا به این عارضه تاکنون هیچ علت زمینه‌ای یافت نشده و تنها نکته اثبات شده در خصوص نوروپاتی فیبر کوچک افزایش شیوع آن در میان افراد میان‌سال و مسن است که با دیابت و اختلال متابولیسم گلوکز، درگیر شده‌اند.
کم‌کاری تیروئید
تیروئید متابولیسم بدن را کنترل کرده و نقش مهمی در ترشح هورمون‌های موثر بر سیستم عصبی و ضربان قلب انسان دارد. از طرفی مشکلاتی که عملکرد تیروئید را به مشکل می‌اندازند هم شامل موارد زیادی شده و شاید معروف‌ترین عضو این گروه، کم‌کاری تیروئید باشد.
در صورت ابتلا به کم‌کاری تیروئید، غده تیروئید هورمون تیروکسین کافی نمی‌تواند تولید کند. این نارسایی ممکن است طی مدت‌زمان کوتاهی منجر به عدم تعادل هورمونی و فشرده‌شدن اعصاب پا همراه با سوزش و گرمی کف ناحیه پا هنگام خواب شود.
البته این پایان کار نیست و علاوه بر سوزش پا، خستگی، افزایش وزن و خشکی پوست هم از عوارض دیگر کم‌کاری تیروئید هستند که در افراد بالای 60 سال شیوع بیشتری دارد. پس اگر کف‌های پا و یا دستان شما به طور غیرعادی همیشه سرد هستند، به احتمال زیاد تیروئید کم‌کاری دارید.
شیمی‌درمانی
هنگامی که ترکیبات شیمی‌درمانی از طریق عروق کوچک (مویرگ‌ها) وارد سیستم گردش خون می‌شوند، این امکان وجود دارد که سیستم عصبی واکنشی به این موضوع نشان دهد. تا جایی که شاهد بی‌حسی و سوزش و گرمی کف ناحیه پا هنگام خواب باشیم و یا هنگام راه‌رفتن و ایستادن، کف‌های پای ما شروع به درد کند.
پیامدهای ناخواسته شیمی‌درمانی موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود. به همین دلیل می‌توان گفت اتفاقی چون بروز خستگی، دردهای ماهیچه‌ای یا عضلانی، سرعت پایین واکنش‌ها یا رفلکس‌ها، عدم تعادل و ناهماهنگی عضلات پس از شیمی‌درمانی، غیرعادی محسوب نمی‌شوند.
اختلال شارکو ماری توث
اختلال Charcot-Marie-Tooth یا Cmt نوعی بیماری ژنتیکی است که بر اعصاب محیطی تاثیر گذاشته و مانع از انتقال سیگنال مغز و نخاع به اندام‌های حسی می‌شود. از همین رو باید بگوییم مبتلایان به این بیماری طی ابتلا به بیماری ممکن است با ناتوانی جسمی محدودی مواجه شوند و شاید هرگز ندانند که به این بیماری مبتلا شده‌اند.
این اختلال باعث ضعف و تحلیل عضلات بدن شده و مشکلات عدیده‌ای را برای تعادل، هماهنگی و تحرک اندام‌های حرکتی مانند سوزش و التهاب کف و پاشنه پا زمان خواب به وجود می‌آورد.
در سنین مختلف ممکن است ابتلا به شارکو ماری توث بروز کند. به دلیل تاثیر اولیه این بیماری روی اعصاب طولانی بدن، علائم آن بیشتر اوقات از پا و ساق پا شروع می‌شود و سپس انگشتان، دستان و بازوها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
بیماری قارچ پا یا کچلی پای ورزشکار
بیماری کچلی یا پای ورزشکار، نوعی عفونت قارچی شایع است که پوست پا را درگیر می‌کند. در واقع نوعی قارچ است که در محیط‌های گرم و مرطوب مانند داخل کفش و جوراب رشد می‌کند، باعث این بیماری شده و علائمی مانند خارش، سوزش، پوسته‌پوسته شدن و تاول انگشتان پا را به همراه می‌آورد. توجه داشته باشید که این عفونت مسری بوده و می‌تواند از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده سرایت کند.
آزمایش‌های تشخیصی مرتبط با سوزش کف پا
تشخیص علت سوزش کف پا موقع خواب بیشتر مواقع با معاینه فیزیکی توسط پزشک امکان‌پذیر است. در طول معاینه، پزشک مشکلات ساختاری، رنگ پوست، رفلکس‌ها، احساس درد و عفونت‌های قارچی پای بیمار را بررسی می‌کند و اگر علت سوزش پا مشخص باشد، نیازی به آزمایش اضافی نخواهد بود.
بااین‌حال، در مواردی که علت مشخص نیست، ممکن است برای تشخیص دقیق بیماری نیاز به انجام آزمایشاتی به شرح زیر باشد:
گرفتن نوار عصب و عضله (الکترومیوگرافی)
الکترومیوگرافی راهکاری کاربردی برای ارزیابی عملکرد عضلات است که مبتنی بر ثبت سیگنال‌های الکتریکی است. این شیوه تشخیص به ارزیابی رفلکس‌های ناشی از تحریک عصب اندام‌های حرکتی می‌پردازد. در این روش با ورود سوزن باریک یا الکترود به داخل عضله و از داخل پوست، حین انقباض و ریلکسی فعالیت این بخش را ثبت می‌کند. انجام این آزمایش به تعیین منشأ درد پای بیمار کمک زیادی می‌کند.
تست سرعت هدایت عصبی (NCS)
در کنار نوار عصب عضله، برای شناخت تمایز میان اختلالات عصبی و عضلانی تست سرعت هدایت عصبی یا NCS استفاده می‌شود. در واقع تست سرعت هدایت عصبی و الکترومیوگرافی به ترتیب مشکل عصب و عملکرد درست عضله در پاسخ به محرک عصب را نشان می‌دهد.
برای بررسی وضعیت شخص از طریق تست هدایت عصبی پزشک تکه‌های الکترودی را به پوست او متصل می‌کند. به این صورت دو الکترود روی عصب پا قرار گرفته و عصب پای بیمار با یک تکانه الکتریکی بسیار خفیف تحریک می‌شود و الکترود دیگر واکنش الکتریکی ایجاد شده را ثبت می‌کند.
بیوپسی عصبی
در موارد نادر، پزشک ممکن است برداشتن نمونه بسیار کوچکی از عصب بیمار را هم برای بررسی بافت آن (زیر میکروسکوپ) توصیه کند. در این مرحله اعصاب کاملاً حسی بدن انتخاب می‌شوند و در صورت مشکوک بودن به سندرم تونل تارسال، آزمایش‌های تصویربرداری هم ممکن است انجام شود. دردسترس‌ترین عصب حسی برای بیوپسی، عصب سورال است که پشت مچ پای انسان قرار دارد.
پیشگیری از درد و سوزش کف پا با چند روش ساده
زندگی با سوزش پا می‌تواند بسیار دشوار باشد، به‌خصوص اگر این عارضه برای مدتی زیاد همراه بیمار بوده و این‌طور به نظر برسد که به این زودی‌ها هم از بین نخواهد رفت. بااین‌حال، آشنایی با دستورالعمل‌های زیر می‌تواند در رفع و کاهش التهابات این بیماری مانند گزگز و احساس درد بی‌موقع، به افراد کمک کند:
اگر با مشکلاتی مانند دیابت، کم‌کاری تیروئید و بیماری‌های مرتبط با سندروم سوزش پا درگیر هستید و پای شما در طول روز همواره دچار درد شدید یا قرمزی می‌شود، شما برای پیاده‌روی نیاز به کفش مخصوص دارید، پس کفشی را انتخاب کنید که پاشنه خیلی بلند نداشته باشد و از طرفی به قوس مچ پا هم فشار اضافی وارد نکند.
در طول روز سعی کنید جوراب‌های تمیز و خشک بپوشید تا از ابتلا به عفونت‌های قارچی مانند پای ورزشکار در امان بمانید. مخصوصاً اگر در ورزش یا فعالیت‌های دیگری شرکت می‌کنید که باعث تعریق شدید پاهای شما می‌شود، هر روز جوراب‌های خود را عوض کنید.
سعی کنید روزانه پاهای خود را از نظر علائم عفونت یا آسیب بررسی کنید. به طور مثال تاحدامکان به روند بهبود تاول، بریدگی، زخم و ترک‌خوردگی روی پوست خود توجه کنید.
اگر دیابت دارید، عوارض این بیماری را صرفاً به قند خون و فشار بالای خود محدود ندانید. دیابت از جمله بیماری‌هایی است که به‌مرورزمان می‌تواند باعث ضعف اندام‌های حرکتی انسان شده و سوزش دست‌وپا شاید کوچک‌ترین علائم این عارضه باشند. امروزه قند خون را می‌توان از طریق تغییرات رژیم غذایی و داروهای مختلف کنترل کرد.
نحوه درمان سوزش کف پا موقع خواب
سوزش کف پا موقع خواب می‌تواند علامتی هشداردهنده از بیماری‌هایی مانند دیابت، اختلال عصبی حاد یا سوءتغذیه باشد. پس بهتر است بهبودی این عارضه را صرفاً به گذر زمان، استراحت و پوشیدن کفش‌های طبی محول نکنید.
برای درمان سوزش پا ناشی از نوروپاتی گزینه‌های زیادی در دسترس بیماران هستند که انتخاب آن‌ها رابطه زیادی با علت درد افراد دارد. گزینه‌های درمانی مورد استفاده شامل ایجاد تغییر در رژیم غذایی، استفاده از داروهای تجویزی یا بدون نسخه، ترک اعتیاد به الکل، هورمون‌درمانی، استفاده از مکمل‌های حاوی ویتامین B12، دیالیز و سایر درمان‌های تخصصی خواهد بود.
دارودرمانی
این روش درمانی در بیشتر مواقع شامل موارد زیر می‌شود:
تزریق کورتیکواستروئید داخل فضای اپیدورال
مصرف داروهای مخصوص درمان افسردگی
مصرف داروهای ضدالتهاب برای رفع التهابات احتمالی
مصرف داروی مخصوص درمان صرع
استفاده از مسکن‌های با نسخه و بدون نسخه
به طور مثال، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، کتوپروفن یا ناپروکسن این قابلیت را دارند که به طور موقت درد و سوزش ایجاد شده در ناحیه کف ناحیه پا را کاهش دهند. در کنار این داروها استفاده از گاباپنتین هم که برای درمان صرع ساخته شده و یا کلرو هیدرات آلومینیوم موضعی به‌عنوان یک داروی ضدتعریق، می‌تواند باعث بهبود دردهای عصبی کف‌های پا شود. داروهایی که می‌توانند عوارض جانبی از جمله خواب‌آلودگی و سرگیجه را طی یک بازه زمانی متوجه بیمار نمایند.
درمان گیاهی
عصاره برخی از گیاهان مانند زردچوبه دارای خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی بوده و می‌تواند به تسکین دردهای عصبی کمک زیادی کند. روغن گل مغربی گیاه دیگری است که استعمال روزانه آن روی پوست پا به کاهش علائم مرتبط با آسیب‌های عصبی مانند بی‌حسی، سوزن‌سوزن‌شدن و ضعف کف ناحیه پا کمک می‌کند.
علاوه بر این روش‌ها می‌توان از چند قطره اسانس نعناع هم برای درمان قرمزی و سوزش و گرمی کف‌های پا کمک گرفت. به این صورت که اسانس نعنا را با روغن نارگیل مخلوط کرده و روی سطح پاها ماساژ می‌دهیم. این گیاه خاصیت خنک‌کنندگی داشته و می‌تواند باعث کنترل و رفع احساس سوزش در افراد مختلف شود.
استفاده از پماد و کرم موضعی
تعدادی از کرم‌های موضعی هم هستند که می‌توانند به روند تسکین سوزش کف پا هنگام خواب سرعت ببخشند. به‌طورکلی برای مقابله با نوروپاتی یا آسیب‌های عصبی دو نوع کرم موضعی وجود دارد: کرم‌های ضددرد و کرم‌های بی‌حس‌کننده.
هریک از این پمادها یا کرم‌ها عملکرد متفاوتی دارند. به طور مثال اگر به‌پای ورزشکار مبتلا هستید، کرم‌های ضدقارچ ممکن است به رفع علائم آسیب شما کمک کند، یا کرم کپسایسین می‌تواند با دشوار کردن انتقال سیگنال درد به مغز، باعث تسکین درد سلول‌های عصبی شود.
استفاده از ویتامین و مکمل
کمبود ویتامین‌های B6، B9 و B12 یکی دیگر از مواردی است که منجر به سوزش پا هنگام کار و استراحت می‌شود. سیستم عصبی سالم نیازمند ویتامین B است و به همین دلیل نبود کافی این ویتامین در بدن می‌تواند موجب درد عصبی و سوزش پا شود.
در صورت تجربه سوزش مکرر کف‌های پا می‌توانید مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین B را آغاز کنید و یا غذاهای حاوی مقادیر ویتامین B را در رژیم غذایی خود بگنجانید. خوردن موادی مثل ماهی‌های چرب، تخم‌مرغ و گوشت گاو که همه حاوی ویتامین B هستند.
بهترین درمان خانگی برای سوزش کف پا موقع خواب
یخ درمانی
حمام یخ یکی از درمان‌های خانگی برای کاهش درد ناشی از سوزش و گرمی کف‌های پا به شمار می‌رود. برای استفاده از این روش می‌توانید پاهای خود را چیزی نزدیک به پانزده دقیقه در ظرف پر از یخ قرار داده و به‌آرامی شروع به ماساژ کنید. این درمان خانگی منشأ اصلی درد پاهای شما را درمان نمی‌کند و تنها تسکینی موقتی است. البته اگر به بیماری‌های پوستی مانند اریترومالژیا مبتلا هستید هرگز بدون مشورت با پزشک پاهای خود را در حمام یخ قرار ندهید. چرا که این روش درمانی ممکن است به باعث التهاب بافت پوست شما شود.
ماساژ پا
در برخی از موارد سوزش و التهاب پاشنه پا زمان خواب ممکن است ناشی از گردش خون ضعیف باشد که این مسئله البته در افراد دیابتی رایج است و طبق نظر اکثر پزشکان می‌توان با ماساژ جریان خون بدن را بهبود بخشید. البته برای استفاده از این روش علاوه بر ماساژ ساده، شما می‌توانید پاهای خود را در محلولی حاوی نمک اپسوم یا سرکه سیب (ACV) هم ماساژ دهید.
نمک اپسوم یک ترکیب معدنی است که حاوی سولفات منیزیم است. سولفات منیزیم دارای مزایای درمانی متعددی است و می‌تواند سوزش ایجاد شده در کف ناحیه پا را تسکین دهد. علاوه بر این اگر علت اصلی بیماری، عفونت پای ورزشکار هم باشد، ACV می‌تواند باعث ازبین‌بردن سریع باکتری و قارچ‌های پوستی شود.
سخن پایانی
دردهایی که باعث تحریک اعصاب دست‌وپا می‌شوند، معمولاً رابطه مستقیمی با داروهای مصرفی بیماران و سبک زندگی آن‌ها دارند. در این مقاله به علل اصلی سوزش کف پا موقع خواب اشاره شد و در ادامه درمان‌های دارویی، گیاهی و حتی خانگی هم برای آن‌ها معرفی شد.
سوزش کف پا هنگام خواب و فعالیت‌های روزانه معمولاً به دلیل کم‌کاری تیروئید، ابتلا به دیابت و سوءمصرف الکل به وجود می‌آید و بسیاری از این موارد را به‌سادگی می‌توان کنترل و درمان کرد. شما در صورت تمایل به اشتراک تجربیات خودتان با در خصوص درمان این بیماری و یا طرح هرگونه سؤال و ابهام می‌توانید از قسمت نظرات ما با در ارتباط باشید.
آیا می‌دانید سوزش شبانه کف‌های پا می‌تواند نشانه دیابت کنترل‌نشده یا تخریب اعصاب محیطی باشد؟ هر شب که با این درد سپری می‌شود، عصب‌های پایتان بیشتر می‌میرند! ما در کلینیک درد و اعصاب با معاینه دقیق و آزمایش‌های پیشرفته، علت واقعی سوزش شما را کشف می‌کنیم. دردتان را به فردا موکول نکنید!
