علت ورم پا در بیماران قلبی

آیا علت ورم پا در بیماران قلبی را می‌دانید؟

بسیاری از کسانی که سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی را دارند، ورم پا بویژه ورم مچ پا را تجربه کرده اند. علت ورم پا در بیماران قلبی، می‌تواند نارسایی قلبی باشد. البته نقص دیواره دهلیزی بطنی، مشکلات مربوط به دریچه قلب، آریتمی قلبی، عوارض استفاده از داروهای کنترل فشار خون (مثل کورتیکواستروئیدها و مسدودکننده‌های کانال کلسیم)، نارسایی وریدی مزمن، آسیب‌دیدگی و… هم می‌تواند دلیل ورم مچ پا در بیماران قلبی باشد.

آنچه اهمیت دارد این است که بدانید ورم پا مربوط به قلب می‌بایست به عنوان یک مسئله جدی، زیر نظر متخصصین درمان شود. علت ورم پا در بیماران قلبی؛ این موضوع مقاله‌ای است که امروز برای شما آماده کرده‌ایم و می‌خواهیم مفصلاً درباره آن صحبت کنیم. همراه ما باشید.

درباره علت ورم پا در بیماران قلبی

قلب، مهمترین عضو بدن است که وظیفه خونرسانی به اندام‌های بدن را برعهده دارد. اگر قلب به درستی کار نکند، همه‌ی بخش‌های بدن تحت تاثیر قرار می‌گیرند و عملکردشان دچار مشکل می‌شود. اگر بخواهیم بحث خود را با یک مثال جلو ببریم، می‌توانیم به ورم پا اشاره کنیم که می‌تواند علامتی از اختلال در کارکرد قلب باشد.

حتماً می‌دانید که پا را قلب دوم می‌نامند. سوال مهمی که در اینجا مطرح می‌شود این است؛ آیا ورم پا ربطی به قلب دارد؟ قلب و پا در ظاهر دو عضو دور از هم هستند. با این حال چه ارتباطی میان ورم پا با مشکلات قلبی وجود دارد؟

علت ورم پا در بیماران قلبی، زمانی اتفاق می‌افتد که مایعات اضافی بدن در بافت‌ها جمع می‌شوند و راه خروج پیدا نمی‌کنند. (به دام می‌افتند.) این علامت در بسیاری از بیماران مبتلا به نارسایی قلبی دیده شده است اما در مواردی هم بیماران کلیوی، زنان باردار به علت استفاده از داروهای خاص و بیماران مبتلا به سیروز کبدی، ورم پا را تجربه کرده‌اند.

اگر تازگی‌ها احساس می‌کنید بعد از اینکه یک تایم طولانی روی پایتان ایستاده‌اید و یا با نشستن طولانی مدت در یک پرواز پایتان ورم کرده و یا متوجه شده‌اید پس از مصرف یک وعده غذایی چرب و شور پاهایتان باد کرده و پفکی شده است، نگران نباشید.

این نوع از ورم خیلی طول نمی‌کشد و با گذشت مدتی کوتاه، خودبخود رفع شده و از بین می‌رود. این درحالی است که ورم پا مربوط به قلب، پایدار است.

بسیاری از زنان و مردانی که پا به سن گذاشتند، ورم پا را تجربه کرده‌اند. یکی از دلایل ورم پا در سالمندان، ابتلا به بیماری‌های قلبی بخصوص نارسایی وریدی است.

همانطور که می‌دانید با افزایش سن، دریچه‌ی رگ‌ها آرام آرام تحلیل می‌رود و این مسئله روند بازگشت جریان خون به طرف قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اینجاست که خون به جای گردش در رگ ها، به آرامی در پا جمع می‌شود که این نقطه‌ی شروع ورم پا در بیماران قلبی است.

انباشت مایعات ناشی از نارسایی قلبی نواحی مختلف از بدن را درگیر می‌کند و با علائم بسیاری همراه است. فشار خون ریوی یکی از این نشانه‌ها است که اغلب قابل تشخیص نیست. با افزایش تدریجی فشار در ریه‌ها، ممکن است طرف راست قلب قادر نباشد خون را داخل ریه‌ها به جریان بیندازد.

نارسایی قلبی از مهمترین علت ورم پا در بیماران قلبی

وقتی عضله‌ی قلب به دلیل عفونت ویروسی، جراحت، بیماری‌های مادرزادی قلب و عوامل دیگری که چندان در کنترل ما نیستند، آسیب می‌بیند و با این حال می‌کوشد فعالیت خود را انجام دهد و خون لازم را به اندام‌های بدن برساند، نارسایی قلبی رخ می‌دهد. سبک زندگی نادرست، دیابت، فشار خون، چاقی، ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب، مصرف الکل و استفاده مداوم از داروها و… از عوامل موثر در بروز نارسایی قلبی‌اند.

نارسایی قلبی در ۴ مرحله بیمار را درگیر می‌کند. در مرحله آخر، قلب به قدری بزرگ و ضعیف شده که دیگر قادر نیست خون حاوی اکسیژن را پمپاژ کند و به بخش‌های مختلف از بدن برساند. با تشدید علائم نارسایی قلبی، ورم پاها اتفاق می‌افتد. دلیل ورم مچ پا در بیماران قلبی، می‌تواند ابتلا به نارسایی قلبی باشد.

اما علت ورم پا در بیماران قلبی یا بهتر است بگوییم علت ورم پا در بیمارانی که دچار نارسایی قلبی شده‌اند چیست؟ ورم در این بیماران زمانی اتفاق می‌افتد که قلب قادر نیست خون را به طرز صحیحی از قلب خارج کند. نتیجه ناکارآمدی قلب در خونرسانی، این است که بعد از هر ضربان، خون زیادی در قلب باقی خواهد ماند و در نهایت روند ورود خون به داخل قلب دچار مشکل می‌شود و نارسایی رخ می‌دهد.

انباشت حجم زیادی از خون و افزایش میزان آن در رگ‌هایی که در آستانه تخلیه خون و رساندن آن به قلب هستند، فشار زیادی به وریدها می‌آورد. وقتی فشار خون در رگ‌ها بیشتر می‌شود، مایعات اضافی با قدرتی مضاعف به درون بافت‌ها رانده خواهند شد و این مسئله آغاز ورم است.

کلیه‌ها در این بین چه نقشی دارند؟

در تکمیل صحبت‌های خود درباره علت ورم در بیماران قلبی مبتلا به نارسایی، جا دارد به نقش کلیه‌ها در این بین اشاره کنیم. وقتی قلب با مشکل نارسایی مواجه می‌شود، روند خونرسانی به کلیه‌ها مختل خواهد شد. اینجاست که بدن، کلیه‌ها را مجبور می‌کند آب و سدیم بیشتری را ذخیره کنند که نتیجه آن به وجود آمدن ورم است.

هنگامی که کلیه‌ها احساس می‌کنند جریان خون همیشگی به سمت آن‌ها کاهش پیدا کرده، تلاش می‌کنند تا وضعیت نرمال و عادی خود را حفظ نمایند. ازینرو برای حفظ حجم خون یا سطح طبیعی مایعات در بدن، میزان زیادی از انتقال دهنده‌های شیمیایی را از طریق هورمون‌های آلدوسترون، رنین و وازوپرسین تحریک خواهند کرد. این فرایند به افزایش سدیم منجر می‌شود و در نتیجه با احتباس و تجمیع آب، شاهد بروز تشنگی و ظهور ورم خواهیم بود.

نقص دیواره دهلیزی بطنی به عنوان علت ورم پا در بیماران قلبی

بیماری نقص دیواره دهلیزی بطنی یا VSD، یک بیماری مادرزادی است که دیواره میانی بطن‌های قلب را درگیر می‌کند. این بیماری، در قسمت سپتوم قلب رخ می‌دهد. سپتوم، نام دیواره‌ای است که بخش راست و چپ قلب را از همدیگر جدا می‌کند. اگر سپتوم سوراخ شود، نقص دیواره دهلیزی بطنی رخ می‌دهد. با وجود یک سوراخ در دیواره میان بطن‌ها، سمت چپ قلب تحت فشار قرار می‌گیرد.

با بروز این نقص که برخی آن را به عنوان نقص اندوکاردیال می‌شناسند، خون اضافی بدن بیش از حد کار می‌کند، خون حاوی اکسیژن به طرف راست قلب حرکت می‌کند و دوباره به ریه‌ها بازمی‌گردد. در نهایت عضله‌ی قلب، بزرگ‌تر می‌شود و قلب فشار زیادی را تحمل می‌کند. فشار خون بالا در ریه، ایجاد سوراخ در دریچه آئورت و نارسایی قلبی از پیامدهای ابتلا به نقص دیواره دهلیزی بطنی به شمار می‌روند.

آمارها نشان می‌دهد که از هر ۱۰۰۰ کودک متولد شده، ۲ الی ۷ نفر به نقص دیواره دهلیزی بطنی مبتلا هستند. مبتلایان با علائمی مثل ضعف، ورم پاها، استفراغ خون و تنفس سریع مواجه می‌شوند. این بیماری با ام آر آی و اکوکاردیوگرافی قابل تشخیص است و پزشکان درمان آن را در دوران نوزادی و کودکی توصیه می‌کنند.

بیماری‌های دریچه قلب چگونه سلامت قلب را به خطر می‌اندازد؟

پاسخ دیگری که به پرسش آیا ورم پا ربطی به قلب دارد می‌توان داد، ابتلا به بیماری‌های دریچه قلب است. وقتی از مشکلات دریچه قلب صحبت می‌کنیم، منظورمان بیماری‌هایی است که بافت دریچه‌ها را درگیر و بر عملکرد آن‌ها اثرات منفی می‌گذارند.

همانطور که می‌دانید دریچه‌های قلب، در پمپاژ خون و کارکرد تلمبه‌ای قلب نقش مهمی دارند و مانع از برگشت خون می‌شوند. اختلال در کار دریچه‌ها مساوی است با اختلال در عملکرد کلی قلب و در نهایت بروز نارسایی و حتی از کار افتادن این عضو حیاتی. بیماری که با اختلال دریچه‌ی قلبی مواجه شده، شاید در ابتدا علائم خاصی نداشته باشد اما با گذشت زمان و پیشرفت بیماری، متوجه می‌شود که دیگر قادر به انجام فعالیت‌های روزمره نیست و حتی در حالت استراحت هم احساس خفگی و تنگی نفس دارد. علت ورم مچ پا در بیماران قلبی، بی‌ارتباط با مشکلات دریچه قلب نیست.

انواع بیماری‌های دریچه قلب:

• تنگ شدن دریچه‌های قلب: تنگی دریچه قلب زمانی اتفاق می‌افتد که بافت لت‌های دریچه قلب دچار چسبندگی یا گرفتگی می‌شوند و ضخامت‌شان افزایش می‌یابد. در نتیجه دریچه‌های قلب باز نمی‌شوند و خون به میزان کافی از راه دریچه گردش نخواهد داشت. در مواردی احتمال دارد مشکل تنگی و مسئله بازگشت خون همزمان اتفاق بیافتد. بیماری تنگی دریچه آئورت با نوار قلب و اکوکاردیوگرام قابل تشخیص می‌باشد.
• رگورژیتاسیون یا گشادی دریچه قلب: وقتی دریچه قلب به طور کامل بسته نمی‌شود، دریچه گشاد شده و خون بجای حرکت رو به جلو، به سمت عقب برمی گردد و به داخل قلب می‌رسد.
• مسدود شدن دریچه قلب: انسداد دریچه‌های قلب، حالتی است که در آن دریچه‌های قلب به صورت کامل بسته خواهد شد. در نتیجه راهی برای گذر خون از دریچه وجود ندارد و این آغاز مشکلات بعدی است.

آریتمی قلبی و ارتباط آن با ورم پا در بیماران قلبی

وقتی پیام‌های الکتریکی که مسئول هماهنگی ضربان قلب هستند، به درستی کار نکنند، آریتمی قلبی رخ می‌دهد. اختلال در ریتم منظم قلب، منجر به کاهش یا افزایش ضربان قلب شده و آن را نامنظم خواهد کرد. بهم ریختن نظم همیشگی تپش قلب، یک علت ورم پا در بیماران قلبی است.

آریتمی قلبی، گاه توصیف وضعیتی است که فرد در اثر آن دچار تپش قلب شده و احساس می‌کند که قلب او در حال بال بال زدن است! آریتمی قلبی، اغلب خطرناک نیست ولی در مواردی می‌تواند کشنده باشد. با این حال، علائم آزاردهنده‌ای دارد که این نشانه‌ها، در اکثر مواقع با بروز مشکلات قلبی تشدید می‌شوند. ورم پا یکی از این علائم است.

اساس درمان آریتمی قلبی از سوی پزشکان، حذف یا کنترل ضربان‌های نامنظم، آهسته و سریع در بیماران است. تغییر سبک زندگی، به جلوگیری از پیشرفت این بیماری کمک خواهد کرد.

ورم مچ پا و بیماری قلبی، آیا ورم پا ربطی به قلب دارد؟

سوالی که در ادامه بحث ورم پا و قلب مطرح می‌شود این است که آیا بیماران مبتلا به مشکلات قلبی، ورم را تنها در پاهای خود مشاهده می‌کنند؟ آیا ممکن است بجای پا، ادم در نواحی دیگر از بدن ایجاد شود؟

پاسخ این سوال مثبت است. همانطور که گفتیم زمانی که دهلیز و بطن قسمت راست بدن که وظیفه دارد خون فاقد اکسیژن را از جسم بگیرد و به ریه‌ها منتقل کند، قادر به پمپاژ موثر خون نیست، خونی که باقی مانده تمایل دارد در بخش‌هایی از بدن بویژه پاها جمع شود.

بزرگ سیاهرگ زیرین یا ورید اجوف تحتانی که از آن به عنوان یکی از بزرگترین سیاهرگ‌های بدن یاد می‌شود، به طور مستقیم به کبد متصل شده است. با بالا رفتن فشار رگ‌ها، مایع درون عروق از کبد بیرون آمده و ممکن است به داخل حفره شکمی بریزد و ورم شکم پدید آید.

ورم ناشی از مشکلات قلبی ممکن است در صورت، کمر و دست‌ها نیز ظاهر شود. بعلاوه وقتی طرف چپ قلب که همیشه خون دارای اکسیژن را از ریه‌ها می‌گرفت و بعد آن را به دیگر نواحی بدن پمپاژ می‌کرد نمی‌تواند به این وظیفه‌ی خود عمل کند، احتمال دارد مایع درون عروق داخل ریه‌ها جمع شود و شاهد ادم ریوی باشیم.

علائم ورم پا در بیماران قلبی چیست؟

ورم پا مربوط به قلب، معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که اختلالی در روند پمپاژ خون توسط قلب به وجود بیاید که در این صورت مایعات در نواحی مختلف بدن به ویژه پا و مچ پا جمع شده و ورم پدید می‌آید.

علائم ورم پا در بیماران قلبی:

• پاهایتان به نظر پف کرده می‌رسند و این اتفاق ناگهانی رخ داده است.
• در راه رفتن مشکل دارید.
• کفش‌هایتان تنگ شده است.
• پا بخصوص مچ و ساق پا درد می‌کند.
• به طور عجیبی وزن‌تان بالا رفته است.
• به آسانی تنگی نفس به سراغتان می‌آید.
• ورم در نواحی دیگر از بدن‌تان (مثل شکم) نیز دیده می‌شود.
• ورزش کردن و انجام تمرینات ورزشی برای شما سخت شده است.
• ضعف دارید و خسته به نظر می‌رسید؛ حتی اگر به خوبی استراحت کرده باشید.
• سرفه‌های کوتاه و خشک به سراغتان آمده است؛ سرفه‌هایی که اغلب مخاط خونی ایجاد می‌کنند.
• درد را در زیر دنده‌ها و بالای شکم سمت راست احساس می‌کنید.
• پاها و دست‌هایتان نسبت به قسمت‌های دیگر از بدن، سرد است.
• حالت تهوع دارید و اشتهایتان را از دست داده اید.
• از تکرر ادرار بخصوص شب‌ها رنج می‌برید.
• مثل قبل قادر به تمرکز نیستید.
• دچار تپش قلب شده‌اید.

اگر متوجه ورم غیرطبیعی در پاهای خودتان شدید و احساس کردید علائم دیگری مثل مشکلات تنفسی در کنار نشانه‌های ورم پا به سراغتان آمده، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. بعلاوه اگر وزن‌تان بدون دلیل خاصی و بطور ناگهانی افزایش یافته یا ورم یک سمت بدن‌تان را درگیر کرده و همچنین ورم پا با مصرف داروی خاصی افزایش یافته، لازم است حتماً با پزشک در این باره گفتگو کنید.

علت ورم مچ پا در بیماران قلبی؛ بررسی سایر دلایل

ورم پاها چندان نگران کننده نیست اما در مواردی نشانه‌ی یک هشدار اولیه از بیماری‌های دیگر است که در این صورت باید آن را جدی گرفت. مخصوصاً اگر ورم پاها، در کنار علائمی دیگر پدید آید و ادامه‌دار باشد. در قسمت‌های قبل درباره علت ورم پا در بیماران قلبی صحبت کردیم و چند مورد را به طور مفصل شرح دادیم. حال بپردازیم به دلایل دیگری که در ایجاد ورم پا در بیماران قلبی نقش دارند.

این علل عبارت‌اند از:

• بارداری: بارداری، سلامت قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخی احتمال بروز نارسایی قلبی در دوران بارداری را بعید می‌دانند که درست نیست.
• لخته خون: گاهی لخته شدن خون در رگ‌های پا و بخصوص مچ پا، زمینه را برای بروز تورم در این ناحیه فراهم می‌کند.
• نارسایی اندام‌ها: نارسایی اندام‌هایی مثل کلیه و کبد می‌تواند عامل تورم باشد و سلامت قلب را به خطر بیاندازد.
• ایستادن به مدت طولانی: اگر به مدت طولانی روی پا بایستید و یا فعالیت بدنی بیش از حد داشته باشید، ممکن است احساس کنید مچ پایتان ورم کرده است. این نوع از ورم معمولاً با استراحت کردن کاهش می‌یابد و در گرما بیشتر می‌شود.
• نارسایی وریدی: وقتی سیاهرگ‌های پا تحت شرایط خاص تنبل شوند، نارسایی وریدی اتفاق می‌افتد که این مسئله منجر به انباشت خون در پاها خواهد شد.
• آسیب‌دیدگی: تورم و التهاب در اثر آسیب دیدگی نیز اتفاق می‌افتد. ورم پا ناشی از صدمات معمولاً یکی از پاها را درگیر می‌کند.
• لنف ادم: آسیب‌دیدگی سیستم لنفاوی بدن، باعث تجمع مایعات در پاها و ایجاد ورم در مچ پا خواهد شد.

اقداماتی برای درمان ورم پا در بیماران قلبی

همانطور که می‌دانید قلب حیاتی‌ترین عضو بدن ماست و درمان مشکلات قلبی صرفاً با تغییر سبک زندگی و روش‌های خانگی امکانپذیر نیست. هرچند این‌ها بسیار کمک کننده است و در درمان ورم پا ناشی از بیماری‌های قلبی تاثیر زیادی دارد.

اگر ورم پا دارید و احساس می‌کنید این مسئله به مشکلات قلبی مربوط است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از کسانی که ورم پا مربوط به قلب را تجربه می‌کنند باید تحت مراقبت متخصصین قلب باشند و تا مدت‌ها دارو مصرف کنند.

نکاتی برای کمک به درمان ورم پا در بیماران قلبی:

• ورزش کردن را جدی بگیرید: ورزش برای بهبود عملکرد قلب بسیار مفید است. با ورزش کردن، ریسک ابتلا به فشارخون و چاقی کاهش می‌یابد. بهتر است برای داشتن یک برنامه ورزشی سالم و منظم از همین حالا تلاش کنید.
• فراموش نکنید که استرس دشمن قلب شماست: کسانی که از نارسایی قلبی و دیگر مشکلات مربوط به قلب رنج می‌برند، در مواجه با مسائل روحی و بحران‌های عاطفی بسیار آسیب پذیرند و باید مدیریت استرس را تمرین کنند. مدیتیشن، یک تکنیک عالی برای کنترل استرس است که بد نیست آن را بیاموزید.
• مصرف نمک را تا حد ممکن کاهش دهید: مواد غذایی حاوی نمک، غذاهای سرخ شده، از قبل بسته‌بندی شده، محصولات فراوری شده و هر نوع غذای آماده برای سلامت قلب مضر است. البته که بدن ما برای فعالیت به مقدار معینی از سدیم نیاز دارد و نباید این ماده را به طور کامل از رژیم غذایی کنار گذاشت اما مصرف بیش از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی گرم از آن در طول روز ابداً توصیه نمی‌شود.
• سایر اقدامات موثر در کاهش ورم پا در بیماران قلبی:

1. به فکر کاهش وزن‌تان باشید.
2. ساپورت یا جوراب ساق بلند بپوشید.
3. از بستن بند یا پوشیدن لباس تنگ در نواحی اطراف ران خودداری کنید.
4. همانطور که دراز کشیده اید، پاها را روی بالش قرار دهید تا بالاتر از قلب باشند.
5. یک رژیم غذایی کمک نمک، آرام آرام تجمع مایع در پاها و ورم را کاهش می‌دهد.
6. با انجام تمرینات ورزشی برای پاها، به پمپاژ مایعات از پاها به سمت قلب کمک خواهید کرد.
7. هرگز از داروهایی که فکر می‌کنید برای کاهش ورم پا مفید است، بدون مشورت با پزشک استفاده نکنید.
8. اگر در سفر هستید، نگذارید پاهایتان در یک موقعیت به مدت طولانی قرار گیرد. (گاهی بایستید یا قدم بزنید.)

سخن پایانی

امیدواریم از مطالعه این نوشتار که با موضوع علت ورم پا در بیماران قلبی تهیه شده بود، لذت برده باشید. به عنوان جمع‌بندی باید یکبار دیگر به این نکته اشاره کنیم که ورم قسمت‌های مختلف پا بویژه مچ پا، در اغلب مواقع نگران کننده نیست اما می‌تواند نشان دهنده یک بیماری جدی هم باشد و همین کافیست تا با مشاهده ورم پا (بخصوص اگر ادامه‌دار باشد و در کنار آن علائم دیگری را هم شاهد باشیم) به پزشک مراجعه کنیم.

علت ورم پا در بیماران قلبی، موضوع مهمی بود که مفصلاً درباره آن صحبت کردیم. اگر در این باره سوالی دارید و مایل به دریافت مشاوره هستید، با کارشناسان ما در این مجموعه تماس بگیرید و از خدمات ارزشمندی که برای شما عزیزان در نظر گرفته‌ایم، بهره‌مند شوید.

دکتر احمدرضا میربلوک