شایع‌ترین “علت درد کف پا و ساق پا” چیست؟ آیا می‌دانید علت درد پشت ساق پا و کف پا می‌تواند زنگ خطر یک بیماری جدی باشد؟ از لخته‌های خون کشنده تا آسیب‌های عصبی غیرقابل‌بازگشت، این دردها هرگز نباید ساده گرفته شوند! اما نگران نباشید تشخیص به‌موقع می‌تواند همه چیز را تغییر دهد. برای درمان درد کف پا به چه دکتری مراجعه کنیم؟
باتوجه‌به اهمیت تشخیص درست و به‌موقع، همواره توصیه می‌شود که هرگونه درد مزمن یا ناگهانی در کف و ساق‌های پا را به پزشک متخصص اعصاب، پزشک عمومی، یا پزشک متخصص ارتوپد باتجربه مراجعه کرده و از نظر پزشکی ارزیابی و مورد درمان قرار گیرید. اگر خستگی، سوزش یا درد ضربان‌دار دارید، این مقاله به شما می‌گوید چرا باید همین امروز به کلینیک مراجعه کنید. ما راه‌های نجات شما را می‌شناسیم کافی است اقدام کنید!
فهرست مطالب
- علل عمده درد در کف پا و ساق پا کدام‌اند؟
- درد عضلانی و اسکلتی، علت درد کف پا و ساق پا
- نقش بیماری‌های مزمن مانند دیابت در علت درد در کف پا و ساق پا
- تأثیر شکستگی‌های استخوانی، علت درد کف پا و ساق پا چیست؟
- علت درد در کف پا و ساق پا در هنگام خواب
- علت درد کف پا و ساق پا هنگام پریود
- برای تشخیص علت درد در کف پا و ساق پا به کجا مراجعه کنیم؟
- سخن پایانی
علل عمده درد در کف پا و ساق پا کدام‌اند؟
درد در کف و ساق‌های پا یک مشکل شایع در سیستم عصبی و عضلانی انسان است که ممکن است به‌عنوان علامتی از مشکلات مختلف به وجود آید. این درد می‌تواند از طریق تنش عضلات، التهاب عروق، مشکلات استخوانی، عوامل عصبی، و بیماری‌های مزمن، شکستگی‌های استخوانی، تنگی کانال نخاعی، و غیره ایجاد شود. به‌عنوان یکی از علایمی که در تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌ها و وضعیت‌های پزشکی مهم است، شناخت درست در مورد علت درد در کف و ساق ناحیه پا بسیار مهم است.
در بسیاری از موارد، اگر علت درد در کف و ساق ناحیه پا به‌موقع تشخیص داده نشود و درمان مناسب اعمال نشود، ممکن است بیماری تشدید یابد و باعث پیشرفت بیشتر مشکلات شود. ازاین‌رو، تشخیص سریع و درمان به‌موقع بسیار اهمیت دارد.
بعضی از علل درد و التهاب ساق و کف‌های پا، ممکن است به مشکلات ثانویه ایجاد کنند. به‌عنوان‌مثال، اگر یک شکستگی استخوانی در پا تشخیص داده نشود و درمان نشود، ممکن است به تشکیل التهاب‌های مزمن در منطقه مجاور استخوان منجر شود.
درد در کف و ساق‌های پا می‌تواند عارضه‌ای پیچیده با علل متعدد و متنوع باشد. این دردها می‌توانند به دلیل مسائل عضلانی و اسکلتی، التهابات، فشارها و بیماری‌های مزمن، آسیب‌ها، واکنش به فعالیت‌های روزمره، یا بیماری‌های دیگر ایجاد شوند. در ادامه، به توضیح مختصری از علل عمده درد در کف و ساق‌های پا می‌پردازیم:
- آسیب‌های عضلانی و اسکلتی
- التهابات
- بیماری‌های مزمن
- فشار طولانی‌مدت
تشخیص و درمان درست بستگی به تاریخچه بیماری، علائم مرتبط و افزون بر آن، انجام تست‌های تشخیصی و مشاوره پزشکی دارد. انتخاب روش‌های درمانی نیز باید باتوجه‌به منشأ درد و شدت آن صورت گیرد.
نقش التهاب‌ها در ایجاد علت درد کف پا و ساق پا
التهاب‌ها به درد در کف و ساق‌های پا مرتبط هستند زیرا یکی از واکنش‌های بدن به التهاب، تحریک است که می‌تواند باعث درد و سیستم ایمنی بدن برای مقابله با عامل التهابی فعال شود. در زیر توضیح داده شده که چگونه التهاب‌ها می‌توانند به درد در کف و ساق‌های پا منجر شوند:
هنگامی که در اثر آسیب، عفونت یا علل دیگری، التهاب در منطقه کف پا یا ساق ناحیه پا ایجاد می‌شود، بدن به‌منظور مقابله با این وضعیت، شروع به آزادسازی CRP سیتوکین‌ها می‌کند.
سیتوکین‌ها پروتئین‌هایی هستند که در فرایند التهابی نقش دارند. آنها باعث ترشح مواد شیمیایی مانند پروستاگلاندین‌ها می‌شوند. این مواد می‌توانند به نورون‌های حسی در مغز اطلاعاتی ارسال کنند که درد ایجاد شده است.
در پی ترشح سیتوکین‌ها، نورون‌های حسی یا رشته‌های عصبی حسی که در منطقه دردناک واقع شده‌اند، تحریک می‌شوند. این تحریک نورون‌های حسی به‌عنوان ایمپالس‌های (تکانه‌های) عصبی به مغز ارسال می‌شود و مغز در پاسخ به این ایمپالس‌ها درد احساس می‌کند.
التهاب‌ها ممکن است به تغییر در واکنش تحریکی عصبی منطقه ایجاد شده منجر شود. این تغییرات می‌توانند حساسیت به دردافزایش یابد و حتی به درد شدیدتر منجر شوند.
التهاب‌ها معمولاً با تورم منطقه روبرو هستند. این تورم ممکن است به فشار اضافی بر روی عصب‌ها و بافت‌های اطراف منجر شده و درد را تشدید کنند.
بنابراین، عملکرد التهاب‌ها در ایجاد درد در کف و ساق‌های پا از طریق تحریک نورون‌های حسی و تغییرات در واکنش عصبی ایجاد می‌شود. این فرایند پیچیده است و ممکن است به درد موقت یا مزمن در این مناطق منجر شود.
درد عضلانی و اسکلتی، علت درد کف پا و ساق پا
درد عضلانی و اسکلتی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد درد در پاها ایفا کند. عضلات و اسکلت پاها و ساق ناحیه پا باعث حرکت، پشتیبانی از وزن بدن، و انجام وظایف روزمره انسان می‌شوند. زمانی که عضلات و اسکلت پاها مورد تنش، آسیب، یا ناراحتی قرار می‌گیرند، ممکن است به شکل‌های مختلفی به درد در پاها منجر شوند. در ادامه نقش درد عضلانی و اسکلتی در ایجاد درد در پاها توضیح داده می‌شود:
زمانی که عضلات پا تنش زیادی تجربه می‌کنند، می‌تواند به درد عضلانی در پاها منجر شود. مثلاً پس از یک فعالیت ورزشی شدید، عضلات پا ممکن است به درد آمده و خسته شوند.
کشیدگی عضلات پا به‌عنوان یک نوع آسیب عضلانی رخ می‌دهد. در این حالت، عضله به طور ناخودآگاه کشیده می‌شود یا کشش بیش از حدی را تحمل می‌کند.
تاندون‌ها اتصال‌دهنده‌های میان عضلات و استخوان‌ها هستند. آسیب به تاندون‌ها، مانند تاندون آشیل که در کف و ساق‌های پا قرار دارد، ممکن است به درد و التهاب تاندونی منجر شود.
در اغلب موارد، درمان درد عضلانی و اسکلتی در پاها شامل استراحت، فیزیوتراپی، داروها، تغییرات در شیوه زندگی و فعالیت‌های ورزشی مناسب می‌شود. مهم‌ترین نکته این است که علت درد در کف و ساق ناحیه پا توسط یک پزشک یا متخصص مشخص کرده و بر اساس تشخیص آن، برنامه درمانی مناسب را اجرا کنید.
شکستگی‌های استخوانی، علت درد در کف و ساق ناحیه پا
جلوگیری از شکستگی‌های استخوانی در پاها از اهمیت بسیاری برخوردار است، به‌ویژه اگر شما در گروه‌های خطر این نوع آسیب‌ها قرار دارید. در ادامه، راهکارهایی برای جلوگیری از شکستگی‌های استخوانی در پاها آورده شده است:
برای تأمین کلسیم به مقدار کافی، می‌توانید محصولات لبنی، سبزی‌ها، ماهی، و مکمل‌های معدنی مصرف کنید.
فعالیت‌های ورزشی، به‌خصوص تمرینات مقاومتی مانند ایروبیک و وزنه‌برداری، به قوی کردن استخوان‌ها و عضلات کمک می‌کند. همچنین تمرین‌های تقویتی و تعادلی می‌توانند خطر شکستگی‌های پا را کاهش دهند.
استفاده از مکمل‌های ایمنی در خانه و محیط‌های عمومی، از پوشیدن کفش‌های مناسب با سطح زیره ضدلغزش، و از سلامت عینک یا لنز برای دید بهتر می‌تواند در جلوگیری از سقوط و شکستگی‌های پا مفید باشد.
اگر شما عوامل ریسکی مانند کاهش استحکام استخوان دارید، با پزشک خود در مورد تشخیص و پیشگیری از شکستگی‌های پا مشورت کنید. ایشان ممکن است توصیه‌های ویژه‌ای برای شما داشته باشند.
در محیط‌های خطرناک یا در ورزش‌های خطرناک، از تجهیزات محافظی مناسب مانند کاهش‌دهنده‌های ضربه و کلاهک موتورسیکلت استفاده کنید.
زخم‌های پوستی در پاها به شکستگی استخوان‌ها منجر شده و درد و عفونت ایجاد می‌کند. بنابراین، به مراقبت از پوست و جلوگیری از آسیب‌های پا توجه داشته باشید.
همچنین، اگر شما در گروه‌های خطری مانند افراد مسن، زنان در دوران سنین پس از یائسگی، یا افرادی که بیماری‌های خاصی دارند، قرار دارید، با پزشک خود مشورت کنید تا راهکارهای جلوگیری و درمان خاصی را برای شما تعیین کند.
نقش بیماری‌های مزمن مانند دیابت در علت درد در کف پا و ساق پا
درد مزمن و بیماری‌های مزمن مانند دیابت می‌توانند نقش مهمی در درد پاها ایفا کنند. این نوع دردها اغلب باعث ناتوانی، اختلالات حرکتی و کاهش کیفیت زندگی می‌شوند. در زیر، نقش درد مزمن و بیماری‌های مزمن در ایجاد درد پا و کف پا توضیح داده شده است:
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتری از ایجاد مشکلات عصبی و عروقی در پاها هستند. این مشکلات معمولاً باعث دیابتی نوروپاتی (آسیب به عصب‌ها) و دیابتی واسکولوپاتی (آسیب به عروق) می‌شوند که هر دو می‌توانند به درد شدید در کف و ساق‌های پا منجر شوند.
- آرتریت روماتوئید: آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی مزمن است که ممکن است با درد، آسیب به مفاصل و التهاب در عضلات و بافت‌های اطراف آنها، به درد و التهاب ساق و کف‌های پا منجر شود.
- نوروپاتی محیطی: بیماری‌هایی مانند نوروپاتی محیطی می‌توانند به آسیب عصبی در پاها منجر شوند. این نوع نوروپاتی معمولاً با درد و احساس سوزش در کف پا و ساق ناحیه پا همراه است.
- آرتروز: آرتروز یک بیماری مفصلی است که با خرابی تدریجی مفاصل و بافت‌های مفصلی همراه است. آرتروز می‌تواند به درد و تورم مفاصل پاها منجر شود.
- سیاتیک: سیاتیک یک بیماری عصبی است که ناشی از فشار بر عصب سیاتیک می‌شود. این فشار می‌تواند به درد شدید و شوک در پاها منجر شود.
- فیبرومیالژی (سندرم درد اسکلتی و عضلانی مزمن): فیبرومیالژی یک بیماری مزمن معمولاً با درد و حساسیت در انواع مختلف از بافت‌های نرم بدن، از جمله عضلات و اسکلت پاها، همراه است.
تأثیر شکستگی‌های استخوانی، علت درد کف پا و ساق پا چیست؟
شکستگی‌های استخوانی در کف و ساق‌های پا می‌توانند علتی اصلی برای درد در این مناطق باشند. در واقع، شکستگی‌های استخوانی به‌عنوان یکی از عوامل عمده در ایجاد درد شدید در این مناطق شناخته می‌شوند. علل شکستگی‌های استخوانی در کف و ساق‌های پا و تأثیر آنها بر درد عبارت‌اند از:
آسیب ناشی از تصادفات: شکستگی‌های استخوانی در کف و ساق‌های پا ممکن است ناشی از تصادفاتی مانند سقوط از ارتفاع، تصادفات رانندگی، ورزش‌های خطرناک، یا ضربه به این مناطق باشد. این تصادفات می‌توانند به استخوان‌های کف پا و ساق ناحیه پا آسیب بزنند و شکستگی ایجاد کنند.
استفاده بیش از حد و تنش بر استخوان‌ها: ورزش‌های بازیافتی که تکراری باشند یا با فشار زیادی بر روی استخوان‌ها همراه باشند، می‌توانند به شکستگی‌های استخوانی در کف و ساق‌های پا منجر شوند. مثلاً، تمرین‌های وزنه‌برداری یا پیاده‌روی بر روی سطوح نرم می‌توانند استخوان‌ها را تحت‌فشار قرار دهند.
برای تشخیص و درمان شکستگی‌های استخوانی در کف و ساق‌های پا، نیاز به مشورت با پزشک متخصص و انجام تست‌های تصویری مانند اشعه ایکس (X-ray) و ممکن است سونوگرافی یا (MRI) داشته باشد. درمان شکستگی‌های استخوانی شامل استراحت، استفاده از جایگزین‌های تثبیتی (مثل پانسمان یا کفش تثبیتی)، داروها (مثل ضددرد و مسکن‌ها) و در موارد شدیدتر، جراحی می‌شود.
علت درد پشت ساق پا و کف پا کدام‌اند؟
درد در پشت ساق ناحیه پا و کف پا می‌تواند به علت چندین عامل مختلف ایجاد شود. برخی از علل ممکن شامل موارد زیر می‌شوند:
کشش طولانی‌مدت عضلات پاها می‌تواند به درد در پشت ساق ناحیه پا منجر شود. این ممکن است به‌خصوص در ورزش‌هایی که نیاز به تمدید عضلات پا دارند اتفاق بیفتد.
فشار یا آسیب به عصب‌ها می‌تواند به درد در پشت ساق ناحیه پا و کف پا منجر شود
آسیب به تاندون‌هایی که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند می‌تواند درد در پاها ایجاد کند، به‌خصوص در مناطق کف پا و پشت ساق ناحیه پا.
آسیب به بافت‌های نرم مانند عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها ممکن است به درد در پاها منجر شود. این مشکل معمولاً به علت ضربه، فشار، یا تنش به وجود می‌آید.
فشار طولانی‌مدت بر روی عروق و عروق پیچیده می‌تواند به درد و ناراحتی در پاها منجر شود. به‌خصوص در مواردی که جریان خون به پاها محدود شود.
نقص‌هایی در سطوح مختلف مواد شیمیایی در بدن ممکن است به درد پاها و کف پا منجر شوند.
برای تشخیص دقیق علت درد پاها و کف پا و تعیین برنامه درمانی مناسب، مشورت با یک پزشک یا متخصص معتبر اهمیت دارد. او می‌تواند با انجام معاینات فیزیکی و تست‌های موردنیاز، علت دقیق درد را مشخص کرده و درمان مناسب را تجویز کند.
علت درد در کف پا و ساق پا در هنگام خواب
درد و التهاب ساق و کف‌های پا در هنگام خواب می‌تواند به دلایل مختلفی باشد و معمولاً نیاز به ارزیابی پزشکی دارد. برخی از علل ممکن برای این نوع درد عبارت‌اند از:
- پوزیشن خواب غلط: نحوه خوابیدن و حالت بدنی می‌تواند درد در کف و ساق‌های پا را تحت‌تأثیر قرار دهد. به‌عنوان‌مثال، خوابیدن با پاهایی که بر روی یکدیگر فشار می‌آورند ممکن است به درد و التهاب ساق و کف‌های پا منجر شود.
- عوامل محیطی: عواملی مانند سردی یا گرمی اتاق، نوع محکمی یا نرمی تشک، و وسایل خواب ممکن است بر روی راحتی در خواب و در نتیجه درد در کف و ساق‌های پا تأثیر بگذارند.
- آسیب عضلات یا تاندون‌ها: ممکن است تنش یا کشیدگی عضلات و تاندون‌های پا به علت فعالیت ورزشی یا فشار بیش از حد در خواب به درد و التهاب ساق و کف‌های پا منجر شود.
- بیماری‌های عضلانی و اسکلتی: بیماری‌هایی مانند فیبرومیالژی، آرتروز، نوروپاتی می‌توانند علت درد در کف و ساق‌های پا در هنگام خواب باشند.
- بیماری‌های عروقی: بیماری‌هایی مانند تنگی عروق محیطی (PAD) می‌توانند منجر به درد در کف و پاشنه پا و ساق شوند. این بیماری به عدم تأمین کافی خون به عروق پاها مرتبط است.
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت ممکن است به علت آسیب به عصب‌ها و عروق پا، درد و التهاب ساق و کف‌های پا را تجربه کنند.
- عوامل روانی: استرس، اضطراب، یا اختلالات خواب ممکن است به درد در کف و پاشنه پا و ساق در هنگام خواب مشکلات اضافه کنند.
برای تشخیص دقیق علت درد در کف و پاشنه پا و ساق در هنگام خواب و تعیین برنامه درمانی مناسب، مشورت با پزشک باتجربه اهمیت دارد. او می‌تواند بر اساس انجام معاینات فیزیکی و تست‌های موردنیاز، علت دقیق درد را مشخص کرده و راهنمایی درمانی مناسب را ارائه دهد.
علت درد کف پا و ساق پا هنگام پریود
درد و التهاب ساق و کف‌های پا هنگام پریود ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. این درد معمولاً با تغییرات هورمونی و تغییرات در جریان خون در دوره پریود مرتبط است. برخی از عوامل ممکن برای این نوع درد عبارت‌اند از:
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در طول دوره پریود ممکن است به تغییر در وضعیت عضلات و بافت‌های مختلف بدن منجر شود. این تغییرات ممکن است به درد و التهاب ساق و کف‌های پا منجر شوند.
- درد گرفتگی عضلات: ممکن است در دوره پریود عضلات پا به علت تغییرات هورمونی و نیاز به پشتیبانی از سیستم تولید خون بیشتر تنش و درد تجربه کنند.
- کمبود ویتامین و مواد معدنی: تغییرات در سطح هورمون‌ها می‌تواند باعث کاهش سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم مانند کلسیم و منیزیم در بدن شود که ممکن است به درد عضلات و کف پا منجر شود.
- پف و تورم: برخی از زنان در دوره پریود ممکن است پف و تورم در مناطق مختلف بدن تجربه کنند، از جمله پاها که می‌تواند به درد و ناراحتی در این منطقه منجر شود.
- سندرم پیش از قاعدگی (PMS): بعضی از زنان قبل از آغاز دوره پریودی خود علائمی مانند درد عضلانی و کف پاها تجربه می‌کنند که به سندرم پیش از قاعدگی یا PMS نسبت داده می‌شوند.
- بیماری‌های مزمن: در برخی موارد، درد و التهاب ساق و کف‌های پا هنگام پریود ممکن است ناشی از بیماری‌های مزمنی باشد که در دوره پریود تشدید می‌شوند، مانند آرتروز یا فیبرومیالژی.
برای مدیریت و کاهش درد و التهاب ساق و کف‌های پا هنگام پریود، می‌توانید اقداماتی انجام دهید مانند مصرف مکمل‌های ویتامینی و معدنی، تغییر در سبک زندگی با ورزش منظم و تغذیه سالم، استفاده از داروهای ضدالتهاب و مسکن بدون نسخه (به‌عنوان‌مثال، آسپرین یا ایبوپروفن)، و استفاده از دستگاه‌های گرمایی یا ماساژ.
اگر درد شما شدید یا مزمن است و تأثیر منفی بر کیفیت زندگی شما دارد، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا علت دقیق را تشخیص دهد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
برای تشخیص علت درد در کف پا و ساق پا به کجا مراجعه کنیم؟
برای تشخیص علت درد در کف و ساق ناحیه پا، ابتدا به پزشک عمومی خود مراجعه کنید. پزشک عمومی می‌تواند تاریخچه پزشکی شما را بررسی کند، علائم را ارزیابی کند، و تست‌های ابتدایی انجام دهد. اگر پس از ارزیابی اولیه توسط پزشک عمومی نیاز به تشخیص دقیق‌تر و مشاوره تخصصی دارید، به یکی از متخصصین زیر می‌توانید مراجعه کنید:
پزشک ارتوپد: اگر درد شما به عوامل استخوانی یا مفصلی مرتبط است، مانند شکستگی‌ها، التهاب مفاصل، یا مشکلات استخوانی دیگر، مراجعه به پزشک ارتوپد مناسب است.
پزشک فیزیوتراپی: اگر درد به علل مرتبط با عضلات و بافت‌های نرم مانند تنش‌ها، کشیدگی‌ها، یا عدم تعادل عضلات مرتبط باشد، ممکن است به یک پزشک فیزیوتراپیست مراجعه کنید. ایشان می‌توانند تمرین‌ها و درمان‌های فیزیکی را تجویز کنند.
پزشک مغز و اعصاب: اگر درد مرتبط با مشکلات عصبی باشد، مثل تنگی کانال نخاعی یا اعصاب فشار داده شده، به پزشک عصب‌شناسی مراجعه کنید.
پزشک قلب و عروق (کاردیولوژیست): گاهی اوقات علایم ابتدایی بیماری‌های قلبی یا عروقی نیز می‌توانند به درد در کف و پاشنه پا و ساق منجر شوند. اگر مشکوک به بیماری قلبی یا عروقی هستید، به پزشک قلب و عروق مراجعه کنید.
پزشک داخلی: در برخی موارد، به علت متنوع بودن علت درد در کف و ساق پا، پزشک داخلی ممکن است به‌عنوان پزشک مرجع برای تشخیص و مدیریت ابتدایی مشکل شما عمل کند و در صورت نیاز به متخصصین دیگر ارجاع دهد.
توجه داشته باشید که تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند مشکلات جدی‌تر را پیشگیری کند. اگر درد شما شدید است، تأخیر در مراجعه به پزشک تخصصی توصیه نمی‌شود و باید به مرکز درمانی مناسب بروید. همچنین، اطلاعات کاملی از علائم، شدت درد، مدت‌زمان آن، و عوامل تحریک‌کننده به پزشک ارائه دهید تا تشخیص دقیق‌تری بگیرید.
سخن پایانی
علت درد کف پا و ساق پا فقط خستگی نیست؛ ممکن است نشانه یک مشکل جدی باشد! اگر این دردها را نادیده بگیرید، ممکن است به آسیب عصبی، ترومبوز وریدی یا حتی مشکلات گردش خون منجر شود. آیا می‌خواهید روزی از خواب بیدار شوید و دیگر نتوانید راه بروید؟ یک معاینه ساده می‌تواند از فاجعه جلوگیری کند. همین امروز به کلینیک ما مراجعه کنید؛ فردا ممکن است دیر باشد!
بنابراین، اگر با درد و التهاب ساق و کف‌های پا مواجه هستید یا این درد به شما یا کسانی که به آنها مراقبت می‌کنید ایجاد شده است، توصیه می‌شود که به پزشک متخصص در کلینیک ما مراجعه کرده و تشخیص دقیقی برای علت درد پشت ساق پا و کف پا بگیرید.
درمان درست و به‌موقع می‌تواند به شما کمک کند تا از درد آزاردهنده کف و ساق‌های پا خود رهایی یابید و به بهبود کیفیت زندگی‌تان بینجامد. همچنین، از مشاوره و راهنمایی پزشک خود در مورد پیشگیری از این دردها نیز بهره‌برداری کنید.
