ام اس و درد سیاتیک؛ از بیماری‌های عصبی و مشکلات مربوط به فشرده شدن برخی از اعصاب بدن

ام اس و درد سیاتیک هردو از بیماری‌های عصبی و مشکلات مربوط به فشرده شدن برخی از عصب‌های بدن هستند؛ اما اینکه کدام عصب‌ها تحت‌فشار قرار بگیرد و علائم می‌توانند در ام اس ((M S و عارضه سیاتیک کاملاً متفاوت باشند و یا برخی از آنها به هم شبیه باشند و شما را سردرگم کنند.

به همین دلیل تشخیص ام اس و درد سیاتیک توسط یک متخصص ارتوپدی خوب بسیار مهم است تا با تشخیص صحیح، درمان سیاتیک و ام اس به درستی انجام شود. اگر می‌خواهید بیشتر با ارتباط بین ام اس و درد سیاتیک آشنا شده و نحوه درمان‌های مؤثر برای این مشکلات را بدانید در ادامه با ما همراه باشید.

نگاهی کلی به ام اس و درد سیاتیک

سیاتیک عصبی است که از قسمت تحتانی کمر، از طریق باسن امتداد یافته و از پشت زانو تا انتهای انگشتان پا را عصب دهی می‌کند و وقتی تحت ‌فشار قرار می‌گیرد احتمالاً در همین مسیر درد یا سایر علائم را ایجاد خواهد کرد و اغلب یک طرف بدن را درگیر می‌کند که فراوانی و شدت علائم آن متفاوت است؛ اما ((M S یا بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS) نوعی دیگر از انواع بیماری‌های عصبی می‌باشد که می‌تواند برخی مشکلات نوروپاتیک از جمله بی‌حسی، عدم تعادل مناسب در بدن، دردهای متفاوت و … را ایجاد نماید که درنتیجه آسیب به اعصاب سیستم عصبی مرکزی است و ممکن است برای هر فردی رخ دهد.

برخی افراد ممکن است ام اس و درد سیاتیک را همراه با هم تجربه کنند و فکر می‌کنند که سیاتیک ایجاد شده یکی از عوارض بیماری (M S) است. اگرچه در بیماری (M S) هر عصبی ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرد و سیاتیک نیز یکی از آن‌هاست، اما این دو با هم متفاوت هستند و لزوماً افرادی که دچار (M S) می‌شوند، درد سیاتیک یا علائم سیاتیک را تجربه نمی‌کنند.

درواقع می‌توان گفت اکثر دردهای عصبی مربوط به (M S) محدود به سیستم عصبی مرکزی است که نمی‌تواند عصب سیاتیک را درگیر کند. درد همراه با (M S) نیز علل و مکانیسم‌های متفاوتی نسبت به سیاتیک دارد.

بااین‌حال، ام اس و درد سیاتیک می‌توانند همراه با هم ایجاد شوند و یا با هم مرتبط باشند. برخی از مشکلات روزانه مرتبط با زندگی در بیماران مبتلا به ام اس با علل مشکوک سیاتیک به‌صورت هم‌زمان رخ می‌دهند. بااین‌حال، درک فعلی این است که ام اس و درد سیاتیک عمدتاً شرایط نامرتبطی هستند و به ندرت ممکن است به‌صورت مستقیم با هم در ارتباط باشند.

تفاوت ام اس و درد سیاتیک در چیست؟

ازآنجایی‌که برخی علائم (M S) می‌تواند مشابه نوروپاتی یا مشکلات عصبی دیگر مانند سیاتیک باشد مهم است که خوددرمانی انجام نشود و تشخیص و درمان تحت نظر یک متخصص خوب و باتجربه انجام شود.

(M S) نوعی بیماری یا اختلال خودایمنی است که در بدن افراد مبتلا به آن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به میلین، به معنی لایه محافظ در اطراف رشته‌های عصبی حمله می‌کند. این حمله به‌مرور بر مسیرهای سیستم عصبی مرکزی بدن بیمار تأثیر می‌گذارد که احساس‌های مختلف مانند حس لامسه را در بدن تنظیم می‌کند.

(M S) با اختلالاتی که در سیستم عصبی بدن ایجاد می‌کند، می‌تواند باعث ایجاد انواع احساسات دردناک در بدن افراد مبتلا نیز بشود، ازجمله:

• میگرن
• اسپاسم یا گرفتگی‌های عضلانی
• احساس سوزش، گزگز یا درد در ساق پا
• احساس شوک مانند که معمولاً این حالت شوک از پشت به سمت اندام تحتانی تابش می‌کند. بیشتر این احساسات دردناک ناشی از اتصال کوتاه مسیرهای عصبی مغز است.

حال که متوجه علائم (M S) شدید بهتر می‌توانید تفاوت (M S) و عارضه سیاتیک را درک کنید. درواقع سیاتیک کمی متفاوت از بیماری (M S) است. علت سیاتیک اصولاً یک پاسخ خودایمنی نیست و هر عصبی در این مسیر درگیر نخواهد شد. درواقع می‌توان پیش‌بینی بهتر از عصب‌های احتمالی درگیر شده انجام داد و درنتیجه درمان بهتری نسبت به (M S) صورت خواهد گرفت.

در مورد سیاتیک اغلب، عوامل استرس‌زای بدن یا مواردی که عصب‌های مرتبط با ستون فقرات را درگیر می‌کنند مانند فتق دیسک، انجام فعالیت‌های بیش‌ازحد، عدم انجام فعالیت‌ها به‌صورت صحیح و … بر روی خود عصب سیاتیک تاثیرگذار است. این درد معمولاً به دلیل تغییرات پایین‌تنه یا عادت‌هایی است که عصب را دچار فشردگی یا پیچش می‌کند.

به‌عنوان‌مثال فتق دیسک، خار استخوان اضافی در ناحیه ستون فقرات و چاقی می‌تواند فشار زیادی را بر عصب سیاتیک وارد کرده و علائم مربوط به آن را ایجاد کند. افرادی که در مشاغل کم‌تحرک هستند و برای مدت طولانی بخصوص بر روی صندلی‌های غیراستاندارد می‌نشینند نیز احتمال بیشتری دارد که علائم سیاتیک را تجربه نمایند. خوشبختانه در اغلب موارد دردهای سیاتیکی با انجام روش‌های درمانی غیرتهاجمی بعد از چند هفته بهبود پیدا می‌کنند.

آمار و اطلاعات در مورد پیوندها و ارتباط بین ام اس و درد سیاتیک

تقریباً 40 درصد از مردم جهان درد سیاتیک را در مقطعی از زندگی خود تجربه می‌کنند؛ بنابراین، غیرعادی نیست که افراد مبتلا به (M S) نیز ممکن است سیاتیک را در کنار بیماری (M S) تجربه کنند. همچنین، ام اس می‌تواند منجر به تغییراتی در بدن و سطح فعالیت شما شود.

کاهش تحرک ممکن است منجر به دوره‌های طولانی نشستن شود که یکی از علل اصلی ایجاد دردهای سیاتیک است و می‌تواند ارتباط بین (M S) و عارضه سیاتیک را تا حدی مشخص نماید.

همچنین شواهدی از تحقیقات انجام شده در زمینه ام اس و درد سیاتیک وجود دارد که نشان می‌دهد ضایعاتی که نشانه آسیب (M S) هستند می‌توانند به عصب سیاتیک نیز آسیب بزنند. به‌عنوان‌مثال یک مطالعه در سال 2017، 36 فرد مبتلا به (M S) را با 35 فرد بدون ام اس مقایسه کرد.

همه شرکت‌کنندگان تحت نوروگرافی رزونانس مغناطیسی قرار گرفتند که یک فناوری پیشرفته برای به دست آوردن تصاویر با وضوح‌بالا از اعصاب است. محققان دریافتند که افراد مبتلا به (M S) نسبت به افراد بدون (M S) اندکی بیشتر ضایعات روی عصب سیاتیک داشتند و احتمال ابتلای آنها به سیاتیک و علائم ناشی از آن نسبت به افرادی که (M S) نداشتند بیشتر است.

این مطالعه یکی از تنها مطالعاتی است که درگیری سیستم عصبی محیطی را در افراد مبتلا به ام اس نشان می‌دهد.

اگر احساس می‌کنید علائم ام اس و درد سیاتیک دارید، باید چه اقداماتی انجام دهید؟

علائم ام اس متفاوت از سیاتیک است. به این شکل که (M S) می‌تواند هر عصبی در بدن را تحت تأثیر قرار دهد و علائم ام اس مانند درد، بی‌حسی، گزگز شدن و … می‌تواند در هر قسمتی از بدن در اندام بالایی و تحتانی خود را نشان دهد و فرد را از تعادل خارج کند، اما علائم (M S) تنها اندام تحتانی و در اکثر موارد یک طرف بدن را از کمر به پایین تحت تأثیر قرار می‌دهد و به ندرت ممکن است به قدری شدید باشد که فلج کننده شود.

به‌هرحال باز هم ممکن است تشخیص ام اس و درد سیاتیک که تجربه می‌کنید دشوار باشد. بااین‌حال اگر درد از پایین ستون فقرات به سمت باسن و پایین پای شما حرکت کند احتمال درگیر شدن عصب سیاتیک نسبت به بروز بیماری (M S) بیشتر است؛ اما دقت کنید که این شرایط نیاز به ارزیابی دقیق توسط درمانگر دارد و از خر گونه پیش داوری برای مشکلات خود بپرهیزید.

بنابراین بهترین اقدامی که در صورت بروز علائم عصبی مانند بی‌حسی در بدن، سوزن‌سوزن شدن، گزگز، مورمور و دردی که ادامه دارد و بعد از چند روز مراقبت‌های خانگی بهبود پیدا نمی‌کند، مراجعه به یک متخصص ارتوپدی است که بررسی‌های لازم را برای تشخیص علت انجام دهد و مشخص کند کدام مورد (M S) و عارضه سیاتیک منجر به این موضوع شده است.

گاهی نیز ممکن است هیچ‌کدام از این موارد علائم ذکر شده را ایجاد نکنند و شما دچار یک نوروپاتی شده باشید. نوروپاتی‌ها نیز مانند ام اس نوعی بیماری عصبی هستند که اغلب در افراد با بیماری‌های زمینه‌ای درمان‌نشده مانند دیابت رخ می‌دهند و اگر به‌موقع علت اصلی تشخیص داده نشده و درمان نگردد می‌تواند حتی فلج کننده باشد.

درمان ام اس و درد سیاتیک چگونه انجام می‌شود؟

درمان ام اس و درد سیاتیک به علت و شدت بیماری بستگی دارد و کاملاً مجزا هستند. به همین دلیل ما نیز درمان‌ها را به‌صورت مجزا برای ام اس و درد سیاتیک بیان خواهیم کرد که عبارت‌اند از:

درمان درد سیاتیک

• استفاده از داروهای مسکن مانند ضدالتهاب‌ها، شل کننده‌های عضلانی، مخدرها، داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای و داروهای ضد تشنج طبق تجویز متخصص
• فیزیوتراپی برای اصلاح وضعیتی که می‌تواند عصب را تحت‌فشار قرار دهد و عضلات پشتیبان اطراف عصب را تقویت می‌کند.
• تغییرات سبک زندگی، مانند ورزش بیشتر، کاهش وزن، یا وضعیت نشستن بهتر
• استفاده منظم از بسته‌های سرد و گرم برای کنترل درد
• مسکن‌های بدون نسخه
• تزریق استروئید، مانند کورتیکواستروئیدها
• طب سوزنی و تنظیم کایروپراکتیک
• عمل جراحی

درمان ام اس

• تجویز برخی داروهای خاص توسط پزشک متخصص مانند گلاتیرامر استات، اینترفرون بتا، اینترفرون بتا-1b، افاتوموماب و …
• انجام فیزیوتراپی برای بهبود و تقویت عضلات، جهت به تعویق انداختن بی‌حسی کامل اندام و ازکارافتادگی بیمار و کاهش درد
• انجام برخی عادت‌های بهتر در زندگی مانند گوش دادن به موسیقی، انجام ورزش در صورت امکان، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و مقوی و …

در هر دو مورد (M S) و عارضه سیاتیک جراحی معمولاً برای مواردی که منجر به از دست دادن کنترل روده یا مثانه، اختلالات جنسی، عدم تعادل در بدن به دلیل بی‌حسی زیاد در اندام مختلف بخصوص پاها و … می‌شوند، ممکن است بسته به شرایط بیمار تجویز شود.

همچنین درصورتی‌که سایر درمان‌های غیرتهاجمی نتوانند علائم بیمار شما را بهبود دهند احتمال دارد که چاره‌ای جز جراحی وجود نداشته باشد اما متخصصان باتجربه همیشه سعی می‌کنند به جراحی به‌عنوان آخرین گزینه ممکن نگاه کنند.

در شرایطی که خار استخوان یا فتق دیسک عصب سیاتیک را درگیر می‌کند و سایر روش‌ها نمی‌توانند بهبودی مناسبی را حاصل کنند، ممکن است جراحی نیز لازم باشد.

لازم به ذکر است که برخی از داروهای مربوط به سیاتیک ممکن است با داروهای مربوط به درمان (M S) تداخل منفی داشته باشند. پزشک شما می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید کدام درمان برای شما مناسب است. آن‌ها همچنین می‌توانند به شما کمک کنند تا یک برنامه ورزشی متناسب با توانایی‌های خودتان داشته باشید.

اگر با درد مزمن در باسن دست‌وپنجه نرم می‌کنید، تسکین دادن این نوع درد می‌تواند دشوار باشد، به‌خصوص اگر سندرم پیریفورمیس دارید که علامت مشخصه آن درد باسن در یک طرف بدن همراه با کمردردی است که به پایین یک یا هر دو پا منتهی می‌شود و می‌تواند حتی با علائم سیاتیک اشتباه گرفته شود.

تشخیص این دو از یکدیگر به دلیل نزدیکی زیاد علائم سیاتیک و سندرم پیرفورمیس حتی برای بسیاری از متخصصان نیز کار آسانی نیست و شما خودتان بدون داشتن دانش پزشکی به‌هیچ‌وجه نمی‌توانید تمایز بین این دو را متوجه شوید.

درحالی‌که هر دو بیماری با عملکرد عصب سیاتیک تداخل دارند، سیاتیک ناشی از اختلالات ایجاد شده در ستون فقرات مثل فتق دیسک و تنگی کانال نخاعی است.

درحالی‌که سندرم پیریفورمیس زمانی اتفاق می‌افتد که عضله پیریفورمیس که در عمق باسن قرار گرفته است منجر به فشردگی عصب سیاتیک شود؛ بنابراین با اینکه علائم تقریباً یکسانی دارند ولی متفاوت هستند و این سندرم نیز می‌تواند با علائم ام اس اشتباه گرفته شود.

تست ام اس در خانه چگونه انجام می‌شود و آزمایشات لازم برای تشخیص آن

همان‌طورکه قبلاً هم گفتیم علائم ام اس و درد سیاتیک یا بیماری‌های عصبی دیگر می‌توانند تا حدی با هم مشابه باشند. به همین دلیل تست (M S) در خانه توصیه نمی‌شود. شما نمی‌توانید تنها با توجه به علائم (M S) در خانه خودتان با انجام روش‌های گفته شده در سایت‌های مختلف به‌عنوان تست (M S) در خانه تشخیص صد در صد بدهید که دچار (M S) شده‌اید.

این کار نه تنها کمکی به شما نمی‌کند بلکه استرس و سرگردانی شما را بیشتر کرده که اصلاً برای وضعیت ایجاد شده مناسب نیست؛ بنابراین ما توصیه می‌کنیم در صورت مشکوک شدن به (M S) و عارضه سیاتیک در اسرع وقت برای بهترین ارزیابی، تشخیص و درمان به‌موقع به یک متخصص خوب ارتوپدی مراجعه کنید. فراموش نکنید که آسیب‌های عصبی پیش‌رونده هستند و اگر به‌موقع تشخیص داده نشوند کنترل و درمان آن سخت یا حتی غیرممکن خواهد شد. بهترین آزمایش‌هایی که به جای تست (M S) در خانه به تشخیص این بیماری توسط متخصصان کمک می‌کنند، عبارت‌اند از:

• آزمایشات خون با هدف تست‌های اولیه برای رد کردن سایر شرایط احتمالی مانند بیماری لایم، سیفلیس، HIV/AIDS، اختلالات ارثی نادر و … انجام می‌شود.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا همان ام آر آی (MRI) که به طور دقیق بافت‌های طبیعی و غیرطبیعی را تشخیص داده و می‌تواند بی‌نظمی‌ها را مشخص کند.
• پونکسیون کمری یا سوراخ کمری که به آن ضربه ستون فقرات نیز می‌گویند، گاهی در فرآیند تشخیص (M S) استفاده می‌شود. در این روش نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی (CSF) جهت بررسی‌های دقیق‌تر در آزمایشگاه برداشته می‌شود.
• آزمون پتانسیل برانگیخته (EP) که فعالیت الکتریکی مغز را که در پاسخ به تحریک مانند صدا، لمس یا بینایی رخ می‌دهد، اندازه‌گیری می‌کنند.

تفاوت نوروپاتی و ام اس در چیست؟

اگرچه هم نوروپاتی و هم ام اس از اختلالات و بیماری‌های عصبی محسوب می‌شوند که می‌توانند علائم مشابهی مانند بی‌حسی، گزگز، مورمور شدن، سوزن‌سوزن شدن، درد و … را ایجاد کنند ولی باید بدانید تفاوت نوروپاتی و (M S) وجود دارد و متخصصان از لحاظ موارد مختلف این دو را از هم متمایز می‌دانند.

درواقع می‌توان گفت مهم‌ترین تفاوت نوروپاتی و (M S) این است که زمان و الگوهای این دو با هم فرق دارند و (M S) می‌تواند علائم بسیار شدیدتر و بیشتری نسبت به نوروپاتی‌ها ایجاد نماید.

از طرفی در اغلب موارد وقتی علت اصلی ایجاد نوروپاتی مانند دیابت یا مصرف زیاد الکل کنترل می‌شود علائم فروکش می‌کنند درحالی‌که کنترل علائم (M S) به این راحتی نیست.

دیگر تفاوت نوروپاتی و (M S) این است که مشکلات حس در (M S) یک طرف بدن را درگیر می‌کند و تفاوتی این حالت با سیاتیک این است که می‌تواند اندام بالایی را نیز در یک سمت بدن تحت تأثیر قرار دهد. نوروپاتی نیز برعکس (M S) می‌تواند هر دو طرف بدن را درگیر کند و همین امر منجر به تفاوت الگوها در نوروپاتی و (M S) می‌شود.

در ام اس بیماران اغلب ضعف عضلانی را تجربه می‌کنند درحالی‌که افراد مبتلا به نوروپاتی‌های محیطی در حالت شدید دچار مشکلات کنترل روده و مثانه، مشکلات جنسی، مشکلات بینایی، لکنت زبان، مشکل در بلعیدن و … می‌شوند. از طرفی مشکلات شناختی (تفکر و حل مسئله) فقط بیماران (M S) را درگیر می‌کند.

یک تفاوت نوروپاتی و ام اس نیز مدت‌زمان وجود علائم است که در بیماران (M S) علائم ناگهان شعله‌ور می‌شوند و ضعف و بی‌حسی تقریباً شدیدی را ایجاد می‌کنند و علائم به‌صورت رفت و برگشتی است طوری که بیمار در برخی زمان‌ها علائم بد و بیشتری را تجربه خواهد کرد درحالی‌که افراد مبتلا به نوروپاتی معمولاً علائم را به‌صورت مزمن و طولانی‌مدت اما با شدت کمتری تجربه می‌کنند.

مورد آخر در مورد تفاوت نوروپاتی و ام اس این است که ام اس بیشتر بر نخاع، مغز و اعصاب بینایی تأثیر می‌گذارد، اما نوروپاتی محیطی اعصاب حسی و حرکتی را در سرتاسر بدن بخصوص بازوها و پاها درگیر می‌کند.

سخن پایانی

همان‌طورکه ملاحظه کردید ام اس و درد سیاتیک اگرچه از نظر علائم می‌توانند شباهت‌هایی داشته باشند که شما را گیج کنند، اما از نظر علت ایجاد و عصب‌هایی که مورد فشار یا حمله قرار می‌دهند متفاوت هستند.

درمان این دو نیز با هم یکسان نخواهد بود و به‌احتمال‌زیاد به دلیل تشابه برخی علائم بخصوص اگر علائم در اندام تحتانی رخ داده باشد شما نمی‌توانید خودتان در خانه مثلاً با انجام تست ام اس در خانه تشخیص دهید که آیا تنها دردهای سیاتیکی را تجربه می‌کنید یا واقعاً دچار یک مشکل جدی‌تر مانند ام اس شده‌اید؟

به همین دلیل ما به شما توصیه می‌کنیم بدون انجام تشخیص‌های خانگی و خوددرمانی به یک متخصص خوب و باتجربه مراجعه کنید تا با انجام ارزیابی‌های درست تشخیص به‌موقعی انجام داده و بهترین درمان برایتان صورت پذیرد.

اگر دیر برای تشخیص و درمان مراجعه نمایید ممکن است دچار آسیب‌های عصبی پیشرفته شوید که به روش‌های غیرتهاجمی و آسان پاسخ ندهد و مجبور شوید درمان‌های پرهزینه‌تر و سخت‌تری مانند جراحی را انجام دهید و گاهی در صورت دیر تشخیص دادن بیماری حتی جراحی نمی‌تواند نتایج رضایت بخشی را ایجاد کند.

شما می‌توانید جهت ارزیابی‌های کامل نسبت به علائم ایجاد شده در بدنتان و دریافت بهترین تشخیص و درمان توسط متخصصانی حاذق و کار بلد به مرکز تخصصی ما نیز مراجعه کنید. شماره تماس‌های این مرکز در بخش تماس با ما قرار داده شده است.

دکتر احمدرضا میربلوک