ورم پا یک عارضه بسیار شایع است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود حداقل یکبار با آن مواجه میشوند. اغلب این ورمها بدون نیاز به درمان، تنها با استراحت و استفاده از پماد برای ورم پا در چند روز بهبود مییابند. اما گاهی اوقات ممکن است ورم پا با استراحت از بین نرود و همراه با درد و مشکلات دیگر باشد. در این صورت باید به عنوان یک نشانهی خطر آن را در نظر گرفت و بررسی کرد، زیرا ممکن است علت ورم پا یک بیماری باشد. به این علت باید بدانیم که برای ورم پا به چه پزشکی مراجعه کنیم؟ ورم پا ممکن است به دلیل بیماریهای مختلفی از جمله عفونت، آسیب، التهاب، فشارخون بالا و… باشد. با توجه به اهمیت این موضوع تصمیم گرفتیم در ادامه این مطلب به بررسی موضوع ورم پا بپردازیم و پمادهایی که برای ورم پا مورد استفاده قرار میگیرند، را به شما معرفی کنیم.
فهرست مطالب
ورم پا چیست؟
علت اصلی ورم پا، افزایش حجم پا به دلیل انبساط عروق و یا انتشار مایع میان بافتی در ماهیچههای پا است. این وضعیت ممکن است در هر قسمت از پا مانند: پاها، پاشنه، کاهل، زانو و ران رخ دهد. ورم پا معمولاً به دلیل بیماریهایی مختلفی مانند نارسایی قلبی، بیماریهای عروقی، عفونت، آسیب، درمانهای شیمیایی، مصرف داروها یا بیماریهای پوستی به وجود میآید.
این عارضه معمولا با درد سفتی، تنگی نفس، خس خس صدا در پا، تغییر در رنگ پوست یا تورم شدید همراه باشد. اگر علت اصلی ورم پا بیماریهای نام برده باشد، باید برای درمان آن به پزشک مراجعه کرد و مراحل درمانی را طی کرد. انجام برخی تمرینات ورزشی، استراحت، استفاده از کفشهای مناسب، بالا قراردادن کف پا و استفاده از پماد در اثر ضربه به پا میتواند در بهبود این بیماری بسیار موثر باشند.
در نظر داشته باشید که اگر ورم پا با علائم شدیدی همچون درد شدید، تورم یا تغییر رنگ پوست داشته باشد، میتواند نشانهی بیماریهای خطرناک باشد. بهتر است در صورت مشاهده این علائم در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
علل رایج ورم پا
همانطور که گفتیم ورم پا میتواند به دلیل بیماریهای مختلفی ایجاد شود. در ادامه توضیحات بیشتری در این خصوص ارائه دادهایم.
بیماری کلیوی
بیماریهای کلیوی میتوانند باعث ایجاد مشکلاتی در سیستم تنظیم مایعات بدن به ویژه پاها شوند. درمان بیماری کلیوی بستگی به نوع و شدت آن دارد. در برخی موارد، تغییراتی در سبک زندگی، تغییر در رژیم غذایی و مصرف داروهایی که به کلیهها آسیب نمیرسانند میتواند کمک کننده باشد. در بیماریهای شدیدتر، ممکن است نیاز به درمان دارویی داشته باشید. در موارد بسیار شدید، ممکن است جراجی تنها راهحل ممکن باشد.
فلبیت
فلبیت یا التهاب دردناک عروق باعث بروز ورم و درد پا میشود. این بیماری معمولاً در عروق پاها شروع میشود و ممکن است باعث ایجاد تورم و درد در سایر قسمتهای پا نیز شود.
ترومبوز عمیق وریدی نیز یک بیماری جدی است که در آن لختههای خون در عروق پا به وجود میآیند. این لختهها ممکن است باعث مسدودیت عروق شده و به ایجاد تورم و درد در پا منجر شوند. در صورتی که این بیماری به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود، ممکن است لخته خون از عروق جدا شده و به همراه خون وارد ریه شود و در آخر به بروز مشکلات جدی مانند آمبولی ریوی بیانجامد. علاوه بر این، در بیشتر موارد لخته خون در یکی از پاها به وجود میآید و به همین دلیل تورم در پای آسیب دیده رخ میدهد. در برخی موارد برای رفع تورم ایجاد شده میتوان از پماد ورم پا نیز استفاده کرد.
التهاب
پوست و بافتهای نرم پا ممکن است گاهی به دلیل التهاب متورم شود. این التهاب ممکن است ناشی از آسیب، عفونت، سوختگی، نارسایی اندامهای حرکتی یا بیماریهای پوستی باشد. در این صورت میتوان با مشورت پزشک از پماد پا استفاده کرد.
نارسایی قلبی
در بیمارانی که دچار نارسایی قلبی هستند، جریان خون به پاها کاهش مییابد و باعث ورم آن میشود.
فشار خون بالا
فشار خون بالا باعث ایجاد ورم در پاها میشود. این وضعیت ممکن است ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی باشد.
اختلال در استخوان و تاندون پا
اختلالاتی که در استخوان و تاندون پا به وجود میآیند میتوانند باعث بروز تورم و درد شوند. برخی از این اختلالات عبارتند از شکستگی استخوان، آرتروز و التهاب تاندون.
اختلالات مربوط به پوست و ناخن پا
برخی از اختلالات مرتبط با پوست و ناخن پا مانند نازک شدن پوست با بالا رفتن سن، بریدگی و خراشیدگی پوست، عفونت و التهاب پوست و ناخن و فرو رفتن ناخن درون انگشت پا نیز ممکن است باعث بروز تورم در اطراف زخم و درد شوند.
ورید کشی
در بیمارانی که دچار وریدکشی هستند، خون به درستی به قلب باز نمیگردد و باعث ورم پا میشود.
بیماریهای خودایمنی
برخی بیماریهای خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، سیستمیک لوپوس و واکنشهای ایمنی آسیبزا میتوانند یکی دیگر از دلایل ورم پا باشد.
عفونت
عفونتهای پوستی و بافتهای نرم، گاهی اوقات ممکن است ورم پا را به دنبال داشته باشد.
بیماریهای کبدی
بعضی از بیماریهای کبدی مانند سیروز، باعث ورم پا میشوند.
عوامل محیطی
عوامل مختلفی مانند گرما، باران، نور آفتاب و مصرف بیش از حد نمک میتوانند علت بروز ورم پا باشند. در صورتی که این عوامل علت اصلی به وجود آمدن تورم و التهاب در پا باشد، میتوان از پماد ورم پا استفاده کرد.
نحوه درمان ورم پا
درمان ورم پا باید بر اساس علت آن تعیین شود. در بعضی موارد، رفتارهای سادهای مانند استفاده از پماد و استراحت میتواند باعث بهبود بیماری شود. در غیر این صورت، درمان ورم پا باید بر اساس علت آن انجام شود.
قرار دادن پاها روی سطح مرتفع
قرار دادن پاها روی سطح مرتفع میتواند به رفع تورم پاها کمک کند. هنگامی که پا روی سطح مرتفعی قرار داده میشود، مایعات موجود در پا شروع به خروج از آن میکنند و این کار باعث کاهش تورم پاها میشود. برای رفع ورم پاها، میتوانید هر موقع که امکان دارد، پای خود را روی مبل یا چند عدد بالش قرار دهید. همچنین، در هنگام خواب، بهتر است پای خود را روی لبه تخت بگذارید تا در ارتفاع بالاتری از سر قرار داشته باشد. برای این منظور، میتوانید از تعدادی کتاب و یا بالش استفاده کنید.
دارو درمانی
درمان تورم پا بستگی به علت آن دارد.
- در صورتی که علت تورم پا تجمع مایع باشد، داروهای ادرارآور معمولاً درمان موثری برای این وضعیت به شمار میروند. این داروها با افزایش دفع ادرار توسط کلیهها، موجب کاهش تجمع مایع در بدن و در نتیجه کاهش تورم پا میشوند. با این حال، باید توجه داشت که داروهای ادرارآور به تنهایی برای درمان تورم پا مناسب نیستند و بسته به علت تورم، داروی دیگری نیز ممکن است لازم باشد.
- برای درمان ترومبوز عمیق وریدی، داروهای رقیقکننده خون و درمان لختههای خون مورد استفاده قرار میگیرند.
- در صورتی که تورم پا به دلیل نارسایی قلبی باشد، داروهای برای بهبود عملکرد قلب و کاهش بار قلبی، مانند دیورتیکها (داروهای ادرارآور) و ACE inhibitorها معمولاً تجویز میشوند.
- در صورتی که تورم پا به علت عفونت پوست یا استخوان باشد، داروهای آنتیبیوتیک برای درمان عفونت مورد استفاده قرار میگیرند.
- در برخی موارد، تورم پا ممکن است به دلیل مصرف داروهای خاص باشد. در این صورت، تعویض دارو، قطع مصرف یا کاهش دوز دارو ممکن است بهبود مشکل را به همراه داشته باشد.
فیزیوتراپی پا
فیزیوتراپی یکی از روشهای درمانی موثر برای کاهش ورم پا به علل مختلف است. روشهای درمانی و تمرینات فیزیوتراپیست بسته به شرایط هر بیمار متفاوت است.
استفاده از بانداژ یا جوراب واریس
استفاده از بانداژ یا جوراب واریس برای کاهش ورم پا و جلوگیری از تجمع مایع در آنها مفید است. در ابتدا، استفاده از بانداژ توصیه میشود تا از بدتر شدن وضعیت بیمار جلوگیری شود، سپس میتوان از جوراب واریس استفاده کرد. جوراب واریس باید به خوبی با شرایط پای بیمار تناسب داشته باشد تا فشار مناسبی روی پاها اعمال کند. در صورتیکه ورم فقط در ساق پا وجود داشته باشد، استفاده از جوراب واریس نوع ۲ کافی است، اما در مواردی که ورم بسیار شدید باشد، نیاز به جوراب نوع ۳ است. در صورتیکه بیمار به دلیل مشکلاتی نمیتواند جوراب واریس را بهطور منظم بپوشد، از اپلیکاتور مخصوص جوراب واریس میتوان استفاده کرد.
جوراب پنوماتیک واریس
جوراب پنوماتیک واریس یک روش درمانی موثر برای کاهش ورم پا است. این جوراب با انبساط و انقباض منجر به خروج مایع از پاها میشود. برخی افراد علیرغم استفاده از جوراب واریس، در پایان روز دچار مقداری ورم پا هستند، به همین دلیل پزشکان در برخی موارد به جوراب پنوماتیک واریس روی میآورند.
تخلیه دستی مایع لنف
تخلیه دستی مایع لنف نیز یک روش ماساژ درمانی است که با هدف برگرداندن مایع به سیستم مرکزی بدن، به کاهش ورم پا کمک میکند. در صورتی که ورم پا بسیار شدید باشد، ممکن است نیاز به استفاده از فلوروسکوپی باشد تا فشار بیشتری ایجاد شود. در هر صورت، متخصص فیزیوتراپی به بیمار نحوه تخلیه مایع لنف را به کمک ماساژ یاد میدهد و این امر به یک بخش از برنامه روزانه بیمار تبدیل خواهد شد.
مراقبت از پوست
حفظ بهداشت پوست، بسیار مهم است تا از بروز عفونت، خراشیدگی یا بریدگی پوست جلوگیری شود. برای این منظور، بیمار باید پاهای خود را به دقت خشک کرده و همیشه پوست پا را تمیز نگه داشته باشد. برای شستشوی پا، باید از آب گرم و صابون استفاده کرده و پس از شستشو، پوست پا را به دقت خشک کنید. همچنین، پس از در آوردن جوراب واریس، بهتر است بیمار دوش بگیرد و به پوست اجازه دهد کاملاً خشک شود، تا رطوبت به پوست نفوذ نکند.
ورزش کردن
ورزش کردن یکی از موارد مهم برای جلوگیری از تورم پا است، اما به عنوان یک روش درمانی برای تورم پا استفاده نمیشود. در هنگام ورزش، عضلات بهطور طبیعی بهعنوان یک پمپ عمل میکنند و باعث تخلیه مایع لنف میشوند. استفاده از جوراب واریس در هنگام ورزش کردن باعث میشود که فشار بیشتری به پاها وارد شود و فرآیند تخلیه مایع لنف بهبود یابد. با این حال، ورزش تنها باید تحت نظر متخصص فیزیوتراپی انجام شود تا فشار بیشتر در ناحیه آسیب دیده جلوگیری شود، زیرا افزایش فشار میتواند باعث بدتر شدن تورم پا شود.
افرادی که دچار تورم پا هستند باید به انجام تمرینات ورزشی مقاومتی بپردازند تا حجم عضلات آنها افزایش پیدا کند. همچنین، کاهش وزن نیز میتواند به عنوان یک عامل پیشگیری از تورم پا عمل کند، زیرا اضافه وزن و چاقی میتوانند فاکتورهای خطر در بروز تورم پا باشند.
عمل جراحی
انجام عمل جراحی برای درمان ورم پا، در صورتی که سایر روشهای درمانی موثر نباشند، ممکن است به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود. با این حال، باید توجه داشت که هیچ یک از عملهای جراحی برای درمان کامل تورم پا موثر نیستند و این عملها فقط به منظور کاهش سایز ساق پا، لیپوساکشن یا جراحی بخش برداری صورت میگیرند.
معرفی انواع پماد ورم پا و زانو
برای درمان ورم پا، پمادهای مختلفی وجود دارند که ممکن است بر اساس علت ورم پا تجویز شوند. در ادامه، نمونههایی از پمادهایی که ممکن است برای درمان ورم پا مفید باشند را ذکر میکنیم:
- پماد ورم ضد التهابی: پمادهایی که دارای ترکیبات ضد التهابی مانند استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک هستند، میتوانند در درمان ورم پا موثر باشند.
- پمادهای کمپرسیو: این پمادها حاوی ترکیباتی همچون اسکلوزانت، هپارین و فنیلافرین هستند که باعث تنگ شدن عروق و کاهش انبساط آنها میشوند. این پمادها به خوبی در درمان ورم شدید پا موثر هستند.
- پمادهای ضدعفونی: در صورتیکه ورم پا ناشی از عفونت باشد، پمادهای حاوی ترکیبات ضد عفونی مانند بتادین و کلرهگزیدین میتوانند در درمان موثر باشند.
- پمادهای آرامبخش: پمادهای حاوی ترکیبات آرامبخش مانند: لیدوکائین، بنزوکائین و پراموکسین، میتوانند در کاهش درد ورم پا موثر باشند.
- پمادهای آنتیفانگال: در صورتی که ورم پا ناشی از حساسیت و التهاب باشد، پمادهای حاوی ترکیبات آنتیفانگال مانند هیدروکورتیزون و تریامسینولون، میتواند در تسکین درد و ورم موثر باشند.
- پماد پیروکسیکام: ژل پیروکسیکام یک داروی ضد التهاب است که به عنوان یکی از بهترین پمادهای مورد استفاده برای درد مفاصل معرفی شده است. این پماد در تسکین درد ورم زانو بسیار مؤثر است و التهاب ناشی از ورم را کاهش میدهد. پیروکسیکام از تولید برخی مواد شیمیایی طبیعی در بدن جلوگیری میکند و به این شکل به کاهش درد در ناحیه زانو کمک میکند. این پماد به خوبی از طریق پوست جذب میشود و به ناحیه مورد نظر حرکت میکند تا در کوتاهترین زمان اثرات آن را حس کنید.
- پماد متیل سالیسیلات: پماد متیل سالیسیلات یکی از بهترین پمادها برای درد مینیسک و ورم زانو است. این پماد جزو داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی محسوب میشود و از مواد طبیعی گیاهی تهیه شده است. مکانیزم اثرگذاری این پماد به گونهای است که ابتدا باعث خنکی محل درد میشود و پس از مدتی محل استعمال گرم و داغ خواهد شد و در پی آن کاهش درد را تجربه خواهید کرد. استفاده از این پماد، گاهی با عوارضی مانند: وزوز گوش، تحریکات پوستی، کهیر و گاهی استفراغ و تهوع همراه است. برای اینکه از عوارض جانبی آن جلوگیری کنید و بهترین نتیجه را در درمان درد مینیسک و ورم زانو بدست آورید، باید دستورالعملهای استفاده را به دقت رعایت کنید و در صورت نیاز با پزشک خود مشورت کنید.
- پماد فلفل: پماد فلفل به عنوان یکی از بهترین پمادهای طبیعی برای درد و ورم زانو شناخته شده است. این پماد با داشتن مواد آنتیاکسیدان، به عنوان یک پماد ضد التهاب قوی شناخته میشود که میتواند به کاهش ورم زانو کمک کند. همچنین، پماد فلفل به عنوان جایگزینی مناسب برای مسکنهای شیمیایی شناخته شده است و میتواند به کاهش درد ناشی از آرتروز کمک کند. استفاده از این نوع پماد میتواند برای افرادی که به دنبال پمادهایی با مواد طبیعی و کمتر از مواد شیمیایی هستند، مناسب باشد. با این حال، باید توجه داشت که همهی ورمهای زانو به دلیل ضربه نیستند و علل مختلف دیگری مانند آرتروز، پارگی تاندون و شکستگی و عفونت نیز میتوانند ورم زانو را ایجاد کنند. بنابراین، انتخاب بهترین پماد ورم پا و زانو باید بر اساس علت ورم تعیین شود و با پزشک خود مشورت کنید.
در انتخاب پماد ورم پا و زانو به چه مواردی باید توجه کرد؟
در صورتی که به دنبال یافتن بهترین پماد برای ورم زانو هستید، باید به مواد تشکیل دهنده آن توجه کنید. برای تهیه پماد موثر برای تسکین ورم زانو، بهتر است از مواد زیر استفاده شود:
- کپسایسین: این ماده در کنترل درد آرتروز و روماتیسم مفصلی موثر است. این ماده به عنوان یک مهارکننده در فرایند ارسال سیگنال درد عمل کرده و در کاهش درد و تسکین ورم زانو مؤثر است.
- سالیسیلات: این مواد ضد درد هستند و در آسپرین نیز وجود دارند. در صورت حساسیت به این ماده، باید پزشک خود را مطلع کنید.
- منتول: این ماده از گیاه نعناع است و به دلیل خاصیت خنک کنندگی، در کاهش درد و تسکین ورم زانو موثر است.
- کافور: این ماده از چوب و پوست درختی به همین نام به دست میآید و دارای ویژگیهای ضد درد و رفع قرمزی است.
پمادهای حاوی این مواد میتوانند در کاهش درد و تسکین ورم زانو بسیار موثر باشند. با این حال، قبل از استفاده از هر گونه پماد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
محصولات ضد تورم موضعی چگونه عمل میکنند؟
محصولات ضد تورم موضعی شامل موادی همچون آرنیکا، کامفور، منتول، کلرید سدیم و دیگر مواد ضد التهابی و ضد دردی هستند. هنگامی که بدن آسیب میبیند، سلولهای بیشتری به ناحیه آسیب دیده هجوم میآورند و باعث تورم و التهاب میشوند. محصولات ضد تورم موضعی با کاهش التهاب و ورم در محل مصرف، به کاهش درد و سرعت بخشیدن به روند بهبودی کمک میکنند.
در صورت استفاده صحیح و به موقع، محصولات ضد تورم موضعی میتوانند بهبودی سریعتری را در صورت آسیبهای ریز و دردهای موضعی ایجاد کنند. با این حال، اگر درد و تورم پس از استفاده از این محصولات بهبود نیافت، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است نیاز به درمان دیگری داشته باشید. همچنین، باید توجه داشت که محصولات ضد ورم موضعی فقط به درمان موقت و نه برای درمان علت اصلی درد و تورم هستند.
نحوه استفاده از پماد موضعی چگونه است؟
مراحل استفاده از پماد برای ورم پا عبارتند از:
- شستشوی ناحیه موردنظر: قبل از استفاده از پماد، ناحیه مورد نظر را با آب و صابون تمیز بشویید و خشک کنید.
- مقدار مناسب پماد: مقدار مناسب پماد را بر روی انگشتان خود قرار دهید. معمولاً میزانی کوچک از پماد کافی است.
- استفاده از پماد: پماد را با حرکات نرم و ملایم بر روی ناحیه مورد نیاز بمالید. از فشار زیاد بر روی ناحیه موردنظر خودداری کنید.
- ماساژ دادن: پس از استفاده از پماد، بهتر است ناحیه مورد نظر را ماساژ دهید تا پماد بهتر جذب شود.
- شستشوی دست: پس از اتمام استفاده از پماد، دستهای خود را با آب و صابون بشویید تا پماد به سایر نواحی بدن مالیده نشود.
طول درمان پماد ورم پا و زانو چقدر است؟
طول درمان با محصولات موضعی مختلف بستگی به نوع درد، شدت آن و نوع محصول دارد. برای مثال، در صورت استفاده از داروهای ضد التهاب برای درمان درد عضلانی ممکن است دوره درمانی از چند روز تا چند هفته طول بکشد. در صورتی که از محصولات موضعی به دلیل بیماریهای مفصلی مانند استئوآرتریت استفاده میکنید، پزشک معالج شما میتواند نحوه استفاده و طول درمان را مشخص کند. در این موارد، ممکن است پزشک بخواهد تا مدت طولانیتری از این محصول استفاده کنید.
سایر روشهای موجود برای درمان ورم پا
برای درمان تورم پا، علاوه بر استفاده از پماد برای ورم پا و کرمهای ضد التهابی، میتوان از روشهای دیگری نیز استفاده کرد:
- کم کردن مصرف سدیم: مصرف زیاد سدیم میتواند باعث احتباس آب در بدن شود و در نتیجه تورم پا را بیشتر کند. بنابراین، بهتر است مصرف غذاهای شور و پر سدیم را کاهش داده و مواد غذایی غنی از پتاسیم مانند موز و هویج را مصرف کنید.
- پوشیدن لباسهای مناسب: پوشیدن لباسهای تنگ و استفاده از جواهرات و لوازم تزیینی در ناحیه مچ پا میتواند باعث افزایش فشار و تورم در این ناحیه شود. بنابراین، بهتر است از لباسهای راحت و مناسب استفاده کنید.
- اجتناب از گرمای شدید: قرار گرفتن در معرض گرمای شدید میتواند باعث تورم پا شود. بنابراین، در مواقعی که دمای هوا بالاست، از قرار گرفتن در معرض گرمای شدید خودداری کنید.
- قرار دادن بالاتر پا: قرار دادن بالاتر پا از سطح قلب میتواند به جریان درست خون در پا کمک کند و باعث کاهش تورم آن شود. بنابراین، بهتر است پای خود را روی یک بالش بالا برد.
- ماساژ پا: ماساژ پا به حرکت سریعتر مایع لنف کمک میکند و میتواند برای کاهش تورم پا مفید باشد. بهتر است از متخصص ماساژ مجرب برای انجام این کار استفاده کنید.
- توجه به فعالیت جسمانی: در هنگام انجام فعالیت جسمانی، به پای خود توجه داشته باشید و به لحاظ تغییرات رنگ و شکل و اندازه، بافت ایجاد درد سفتی یا سنگینی آن را بررسی کنید.
- احتیاط در سفرهای هوایی: در سفرهای هوایی، کاهش فشار داخل کابین و نشستن به مدت طولانی میتواند باعث بدتر شدن علائم تورم پا شود. بنابراین، در چنین سفرهایی بهتر است از جوراب مخصوص واریس استفاده کنید تا از تورم پا جلوگیری شود. در صورت داشتن مشکلات مرتبط با گردش خون یا زخم شدگی پا، باید به احتیاط بیشتری رعایت کنید.
سخن پایانی
انجام درمانهای موضعی به عنوان روشهای ساده و غیرتهاجمی درمان میتواند از عملهای تهاجمی مانند آرتروسکوپی زانو جلوگیری کند. با این حال، باید توجه داشت که برای درمان ورم پا ابتدا باید علت آن بررسی شود و با توجه به علت تورم درمان را شروع کرد. به همین دلیل نمیتوان گفت که پماد برای ورم پا راه حلی قطعی و موثر است. از این رو بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید بهترین راه حل برای درمان ورم زانو را انتخاب کنید.