التهاب سیاتیک و روش‌های درمانی آن

التهاب عصب سیاتیک به درد و احتمالاً سوزن سوزن شدن، بی حسی یا ضعف اشاره دارد که از ناحیه کمر منشا میگیرد و از طریق باسن و عصب سیاتیک بزرگ در پشت هر پا منتشر میشود. عصب سیاتیک طولانیترین و عریضترین عصب منفرد در بدن انسان است که از ستون فقرات در ناحیه کمر شروع شده و از باسن میگذرد و تا کف پا میرسد و بسیاری از عملکرد عضلات پاها را کنترل میکند. هنگامی که این عصب فشرده یا تحریک میشود، میتواند علائم معمولی سیاتیک را ایجاد کند. درد خفیف تا شدید از قسمت تحتانی کمر یا باسن شروع میشود و به سمت پشت ران و ساق پا حرکت میکند و احتمالاً به کف پا و انگشتان پا کشیده میشود. بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف عضلانی نیز ممکن است در طول مسیر عصبی آسیب دیده رخ دهد. با اینکه در اکثر موارد، التهاب سیاتیک فقط یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار میدهد(پای چپ یا راست) اما در مواقع نادر درد در هر دو طرف رخ میدهد. این ناراحتی اغلب با تیر کشیدن، سوزش یا سوزن سوزن شدن توصیف میشود. حرکت، راه رفتن و تغییر وضعیت به طور معمول احساس درد را بهتر میکند.

در زیر برخی از علل اصلی بروز درد سیاتیک توضیح داده شده است:

• تنگی کانال نخاعی به باریک شدن کانال در قسمت تحتانی ستون فقرات گفته میشود که عصب سیاتیک از آن عبور میکند. این عارضه معمولاً ناشی از انحطاط طبیعی یا آرتریت در ستون فقرات است.
• جابجایی یا لغزش دیسک زمانی اتفاق میافتد که یک مهره از روی مهره دیگر به جلو میلغزد و اعصاب را فشار میدهد.
• سندرم پیریفورمیس زمانی ایجاد میشود که عضله پیریفورمیس در ناحیه باسن دچار اسپاسم شده و عصب سیاتیک را تحریک میکند.
• سیاتیک اغلب زنان را در دوران بارداری تحت تاثیر قرار میدهد، زیرا کودک به عصب فشار میآورد، همراه با تغییرات هورمونی که باعث شل شدن رباط ها میشود.
• هر ضربهای مانند تصادف با وسیله نقلیه موتوری که کمر یا لگن را تحت فشار قرار دهد میتواند به عصب سیاتیک نیز ضربه بزند.

در اکثر موارد علت دقیق سیاتیک نامشخص است. با این حال، عوامل خطری که افراد را مستعد ابتلا به سیاتیک می‌کند عبارتند از: سن بالاتر، چاقی، بلند شدن از زمین با وضعیت بدنی نامناسب، نشستن طولانی، دیابت و کمبود ویتامین D. انحطاط طبیعی ستون فقرات با افزایش سن افراد میتواند منجر به شرایطی مانند تنگی نخاع، جابجایی دیسک و آرتروز زانو شود که بر اعصاب فشار وارد میکند. اضافه وزن به کمر فشار وارد کرده همچنین بلند کردن اجسام سنگین یا یک حرکت ناگهانی ناهنجار میتواند باعث سیاتیک شود. نشستن طولانی مدت و فشار روی باسن ناحیه عصبی را فشرده میکند. آسیب عصبی مرتبط با دیابت و نقش ویتامین D در متابولسیم کلسیم و قدرت عضلانی نیز ممکن است نقش داشته باشد. وراثت، سیگار کشیدن و شرایط شغلی همگی احتمال ابتلا به درد سیاتیک را افزایش میدهند.

هنگامی که بیماران علائم التهاب رگ سیاتیک را تجربه میکنند، مشورت با پزشک میتواند به تعیین علت و درمان مناسب کمک کند. در روند درمان ابتدا تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی انجام خواهد شد. سپس پزشکان در مورد ماهیت، محل و مدت درد نیز سوال خواهند کرد. در  شروع آنها رفلکسها، قدرت عضلانی، دامنه حرکتی را آزمایش میکنند و تست بلند کردن پا را مستقیم انجام میدهند. بیمار صاف دراز می‌کشد، هر پا را یکی یکی با زانو صاف بلند میکند تا ببیند آیا درد سیاتیک بازتولید میشود یا خیر. اگر منبع فشار روی عصب سیاتیک مشکوک باشد، آزمایشهای تصویربرداری میتوانند ناهنجاریهای ستون فقرات را شناسایی کنند. اشعه ایکس ممکن است مسائلی مانند شکستگی یا جابجایی دیسک را تشخیص دهد. 

اگر درد بیش از یک ماه ادامه داشته باشد، ممکن است درمانهای پزشکی دیگری در نظر گرفته شود. داروهای تجویزی شامل شل کنندههای عضلانی، داروهای ضد تشنج و داروهای ضد افسردگی را میتوان برای درمان درد عصبی تجویز کرد. ممکن است تزریق استروئید اپیدورال در اطراف ستون فقرات انجام شود. فیزیوتراپی نیز امکان حرکات کششی و تمرینات تخصصی را فراهم میکند. دستکاری ستون فقرات از درمان کایروپراکتیک میتواند مهرهها را مجدداً تنظیم کند تا فشار از روی اعصاب برداشته شود. طب سوزنی ممکن است باعث تسکین درد طبیعی شود. جراحی مانند میکرودیسک کتومی تنها در موارد شدیدی که بیماری به درمان محافظه کارانه پاسخ نمیدهد استفاده میشود. اقدامات پیشگیرانه مانند حفظ وضعیت بدنی مناسب و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین خطر ابتلا به سیاتیک را کاهش میدهد.

ورزش میتواند ابزاری قدرتمند در مدیریت سیاتیک باشد. با این حال، درمان سیاتیک با ورزش باید با احتیاط و تحت نظر یک متخصص انجام شود، زیرا در صورت عدم انجام صحیح، می‌توااند درد را تشدید کند.

کشش ملایم کمر، عضلات همسترینگ و عضلات باسن میتواند به کاهش فشار بر عصب سیاتیک کمک کند. تمریناتی مانند کشش عضلات همسترینگ و کششهای گاو-گربه میتواند مفید باشد.

عضلات قوی کمر از تراز مناسب ستون فقرات پشتیبانی میکند و میتواند فشار در قسمت تحتانی کمر را کاهش دهد. کشش زانو به داخل شکم، کشش فیله و پل نمونهای از تمرینات هستند که میتوانند عضلات اصلی را تقویت کنند.

شرکت در فعالیتهای هوازی سبک مانند پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری ثابت میتواند گردش خون را بهبود بخشد، التهاب را کاهش دهد و سلامت کلی ستون فقرات را ارتقاع دهد.

این تمرین نیز میتواند به کاهش فشار بر روی عصب سیاتیک کمک کند. برای انجام این حرکت ابتدا به پشت رو زمین دراز کشیده و پاها را صورت کاملا صاف روی زمین فشار دهید در همین حالت سعی کنید تا قسمت ناف خود را به سمت زمین فشار دهید. هر بار سعی کنید این موقعیت را 5 تا 10 ثانیه حفظ کنید.

تمرینات خاص یوگا و پیلاتس بر انعطاف پذیری، تعادل و قدرت اصلی متمرکز است که همگی می توانند در کاهش علائم سیاتیک نقش داشته باشند. حرکتهایی که اصولا برای پیشگیری و درمان سیاتیک استفاده می‌شوند عبارتاند از:

• حرکت کشش کودک
• حرکت سگ سر پایین
• حرکت نیمه ماه
• حرکت کبرا
• حرکت ملخ
• رساندن زانوها به سینه
• حرکت سوراخ سوزن
• حرکت پل
• چرخش ستون فقرات
• دراز کردن پاها روی دیوار

• از تمریناتی که شامل بلند کردن وزنههای سنگین یا حرکات ناگهانی است، خودداری کنید، زیرا میتوانند به کمر فشار وارد کرده و علائم سیاتیک را بدتر کنند.
• به بدن خود گوش دهید و هرگونه تمرینی را که باعث درد یا ناراحتی میشود، متوقف کنید.
• به تدریج شدت و مدت زمان تمرینات خود را افزایش دهید تا از فشار بیش از حد بر روی دیسک جلوگیری کنید.

همانطور که ورزش صحیح میتواند به پیشگیری و درمان سیاتیک کمک کند انجام حرکات ورزشی به صورت اشتباه یا فشار بیش از حد میتوانند خود دلیل ایجاد سیاتیک یا تشدید کننده درد آن باشند. پس هنگام ورزش در انجام حرکات احتیاط کنید و اجازه بدهید بدنتان به مرور زمان به حرکات عادت کند.

کایروپراکتیک یک روش درمانی بدون دارو برای بهبود شرایط اسکلتی عضلانی، به ویژه التهاب دیسک کمر است. کایروپراکتورها از دستکاری ستون فقرات برای تنظیم مجدد مهره‌ها و بازگرداندن حرکت مفصل طبیعی استفاده میکنند.

• دستکاری ستون فقرات: کایروپراکتور نیروی کنترل شده و ناگهانی را به یک مفصل اعمال میکند و آن را فراتر از محدوده حرکت معمول خود قرار میدهد. هدف این عمل افزایش تحرک و تسکین درد است.
• دستکاری با کمک ابزار: متخصص کایروپراکتور از یک ابزار تخصصی برای اعمال نیرو به ستون فقرات و تنظیم تراز استفاده میکند.
• درمان بافت نرم: از تکنیک‌های دستی برای آرامش عضلات، تسکین اسپاسم و کاهش التهاب استفاده می-شود.
• تحریک الکتریکی: از جریان های الکتریکی خفیف برای تسکین درد و اسپاسم عضلات استفاده میشود.
• سونوگرافی: از امواج صوتی برای گرم کردن و شل شدن بافت ها استفاده میشود.
• لیزر درمانی سرد: لیزرهای سطح پایین برای کاهش التهاب و درد از انرژی سبک استفاده میکنند.
• مشاوره شیوه زندگی: مشاورهای در مورد وضعیت نحوه استقرار بدن در هنگام نشستن و ایستادن، تمرینات ورزشی و کششی، ارگونومی و عادات برای بهبود سلامت ستون فقرات ارائه میشود.

هدف کایروپراکتیک بازگرداندن عملکرد ستون فقرات و جریان عصبی است تا بدن به طور طبیعی بهبود یابد. اغلب برای درد سیاتیک،کمر، گردن و سردرد استفاده میشود. بیماران به طور معمول چندین بار در هفته به مدت چند هفته ویزیت میشوند تا وضعیت و عملکرد آنها بهبود یابد.

به طور خلاصه، التهاب سیاتیک به تشعشع درد از کمر به پایین پا در امتداد مسیر عصب سیاتیک اشاره دارد که  به دلیل فشرده شدن یا تحریک ریشه‌های عصبی، رخ می‌هد دلایل شایع سیاتیک عبارتند از فتق دیسک ستون فقرات، تنگی، اسپوندیلولیستزیس(Spondylolisthesis) و سندرم پیریفورمیس(Piriformis syndrome). علائم حاصل از گزگز، بی‌حسی و ضعف تا تیر کشیدن متوسط یا شدید، درد یا سوزشی که از پشت یا باسن شروع می‌شود و از پشت ران تا پا امتداد می‌یابد، متغیر است. در حالی که درد سیاتیک اغلب آزاردهنده است، به ندرت دائمی یا ناتوان کننده جسم فرد است.

برای موارد خفیف، این عارضه می‌توان از استراحت، استفاده از داروهای بدون نسخه، سرما و گرما درمانی و حرکات کششی ملایم بهره برد. داشتن فعالیت جسمانی نیز تاثیر چشمگیری در بهبود درد سیاتیک دارد. اگر علائم بیش از یک ماه ادامه یابد یا شدید باشد، ممکن است داروهای تجویزی، تزریق استروئید، دستکاری ستون فقرات، طب سوزنی یا جراحی در نظر گرفته شود. بنابراین، مدیریت وزن، ورزش و حفظ وضعیت بدنی می‌تواند به پیشگیری از حملات سیاتیک کمک کند.

در حالی که سیاتیک ناراحت کننده و محدود کننده است، در اکثریت قریب به اتفاق افراد به مرور زمان بهبود می‌یابند. فقط حدود 5 درصد درد دارند که ممکن است برای یک سال یا بیشتر تداوم داشته باشد. حفظ آرامش و مثبت بودن در بیماری میتواند به جلوگیری از تنش عضلات که درد را بدتر میکند، کمک کننده باشد. پرداختن به هر گونه مشکل زمینه‌ای ستون فقرات یا عدم تعادل ماهیچهای که مستعد ابتلا به سیاتیک است نیز عاقلانه است. با کمی صبر و TLC برای کمر و اعصاب، اکثر موارد سیاتیک میتوانند به طور کامل برطرف شوند. اگر علائم بهبود نیافتند یا به تدریج بدتر شدند، جستجوی مراقبتهای پزشکی و مراجعه به پزشکان حازق شدیدا توصیه میشود. دسترسی سریع به درمان مناسب بهترین راه را برای یافتن تسکین درد سیاتیک فراهم میکند.