تشخیص دادن علائم پارگی رباط صلیبی چندان سخت نیست؛ چرا که معمولاً بلافاصله بعد از آسیب بروز پیدا میکنند. کشیدگی و پارگی جزئی و کامل رباط، میتواند ناشی از حرکات ناگهانی، چرخشهای تند یا ضربه به زانو باشد و ورزشکاران بیشتر از سایر افراد در معرض آن قرار دارند. این آسیبها باید سریعاً تحت درمان و ترمیم قرار بگیرند؛ چرا که با تشدید علائم، خطراتی مانند ناپایداری دائمی زانو، آرتروز زانو، آسیبدیدگی غضروف و مینیسک، درد شدید و ناتوانی مزمن در راه رفتن در معرض شما است. در بسیاری از موارد، هنگام پارگی رباط، صدای تق از زانو شنیده میشود که نشاندهنده آسیب است. البته علائم دیگری نیز وجود دارند.
ما در این مقاله، به بررسی علائم پارگی و آسیبهای رباطهای صلیبی و همچنین دو رباط جانبی میپردازیم تا شما بتوانید با در نظر گرفتن آنها، میزان آسیب را تشخیص دهید و برای انتخاب بهترین نوع درمان اقدام کنید.
انواع رباط زانو
مفصل زانو بزرگترین مفصل بدن است و به همین دلیل ساختار رباطهای اصلی آن بسیار پیچیده میباشد. زانو برای تحمل وزن بدن و حرکات مختلف به استحکام و انعطافپذیری زیادی نیاز دارد و درصد زیادی از این انعطافپذیری و استحکام را رباطها تامین میکنند. چهار نوع اصلی رباطهای زانو، شامل رباط صلیبی خلفی، رباط صلیبی قدامی، رباط جانبی داخلی و رباط جانبی خارجی است. دو رباط صلیبی بهحالت صلیب در کنار هم قرار گرفتهاند و به همین دلیل به این نام خوانده میشوند. رباطهای جانبی نیز در برابر حرکات و ضربههای شدید بهسمت داخل و خارج از ساختار زانو محافظت میکنند. در ادامه هر چهار رباط زانو را بهطور جامع معرفی میکنیم.
رباط صلیبی خلفی(PCL)
رباط صلیبی خلفی یا پیسیال یکی از کلیدیترین نقشها را در پایداری ساختار زانو برعهده دارد. این رباط به تثبیت زانو و کنترل حرکات کمک میکند و وظیفه مهمی در جلوگیری از جابهجایی غیرطبیعی استخوان دشتنی نسبت به استخوان ران دارد. اگر این دو استخوان جابهجا شوند و در موقعیت اشتباهی نسبت به یکدیگر قرار بگیرند، معنای این است که رباط صلیبی خلفی آسیب دیده است.
این رباط در قسمت پشتی زانو قرار دارد و بهشکل صلیب و ضربدری نسبت به رباط صلیبی قدامی قرار گرفته است. ابعاد PCL بهطور تقریبی با طول 38 میلیمتر و 13 میلیمتر قطر میباشد. ضخامت این رباط تقریباً دو برابر رباط صلیبی قدامی است.
PCL مسئول کنترل حرکات زانو به سمت عقب است. چهطور؟ زمانی که بر اثر ضربه یا حرکات ناگهانی، زانو در معرض حرکت بیش از حد بهسمت عقب قرار میگیرد، این رباط مانع حرکت میشود و از آسیبدیدگی زانو جلوگیری میکند. همچنین این کنترل جلوگیری از چرخشهای غیرطبیعی را برعهده دارد.
رباط صلیبی قدامی(ACL)
رباط صلیبی قدامی یکی دیگر از اجزای حیاتی مفصل زانو است و در کنار رباط صلیبی خلفی، نقش مهمی در ثبات زانو و عملکرد صحیح آن دارد. این رباط بهصورت مورب در مرکز زانو واقع شده است و از استخوان ران تا استخوان درشتنی امتداد دارد و این دو را به هم متصل میکند. وظیفه اصلی این رباط، مانع شدن در مقابل حرکات بیش از حد رو به جلو استخوان درشتنی نسبت به استخوان ران است. علاوه بر این از چرخشهای غیرطبیعی و بیش از حد زانو جلوگیری میکند. این رباط از بافت پیوندی متراکمی تشکیل شده است و طول آن به حدود 23 میلیمتر میرسد و عرض آن نیز بین 7 تا 12 میلیمتر است. این رباط، تحرک مفصل را محدود میکند و این محدودیت برای محافظت از آن است. همچنین، 85 درصد نیروی بازدارنده زانو هنگام خم شدن را این رباط تامین میکند.
رباط جانبی داخلی(MCL)
رباط جانبی داخلی، همانطور که از نامش پیدا است، در بخش داخلی زانو قرار دارد و طول آن نیز بین 8 تا 10 سانتیمتر است. رباطهای جانبی طول بسیار بیشتری نسبت به رباطهای صلیبی دارند؛ اما این به این دلیل نیست که عملکرد مهمتر و حیاتیتری دارند. در کل، هر 4 رباط زانو، به یک اندازه از اهمیت بالایی برخوردار هستند. این رباط از استخوان ران به استخوان درشتنی متصل میشود و بهعنوان مهارکننده حرکات بیش از حد زانو بهسمت داخل عمل میکند. اما، عملکرد اصلی رباط MCL، ثبات مفصل زانو و جلوگیری از کمانش آن است. علاوه بر این، MCL در توزیع متعادل وزن بدن کمک میکند و از آسیبهای احتمالی زانو جلوگیری میکند. همچنین عملکرد دیگر این رباط، جلوگیری در برابر نیروهایی است که باعث خمشدگی بیش از حد زانو میشوند.
رباط جانبی خارجی(LCL)
رباط جانبی خارجی زانو یک توار بافتی مستحکم است که از استخوان ران به استخوان نازکنی امتداد دارد و این دو را به یکدیگر متصل میکند. LCL مانند سه رباط اصلی دیگر زانو، نقش بسیار مهمی در حفظ ثبات زانو در برابر نیروهای وارده ایفا میکند. تفاوت این رباط با رباط جانبی داخلی این است، که در قسمت خارجی زانو قرار دارد و از حرکات بیش از حد و غیرطبیعی زانو بهسمت خارج جلوگیری میکند. این رباط با جلوگیری از حرکات غیرطبیعی رو به خارج زانو، از غضروفها، مینیسک و سایر اجزای داخلی مفصل زانو محافظت میکند.
علاوه بر این، یکی دیگر از عملکردهای اصلی LCL، حفظ تعادل بدن در حین ایستادن و راه رفتن است. بنابراین اگر به آسیبدیدگیهای LCL دچار شوید، از اولین علائمی که تجربه میکنید، از دست دادن تعادل و تلوتلو خوردن است. وجود این رباط، باعث میشود که حرکات زانو روانتر و بدون درد باشد. اگر این رباط وجود نداشت، حرکت دادن زانو بدون درد ممکن نبود. همچنین این رباط تا حدی قادر به این است که شوکهای وارد شده به زانو در حین ورزش را جذب کند تا از سایر آسیبهای رایج ورزشی جلوگیری شود.
علائم پارگی رباط صلیبی قدامی
معمولاً ورزشکاران بیش از سایر افراد در معرض خطرات آسیبهای شدید و پارگی کامل رباط صلیبی قدامی قرار دارند. علائم این آسیب میتواند بسیار متفاوت باشد و به شدت آسیب نیز بستگی دارد. به همین دلیل تمام افراد علائم یکسانی از پارگی این رباط را تجربه نمیکنند. در ادامه به بررسی علائم شایع پارگی رباط صلیبی قدامی میپردازیم:
- درد شدید: دردی که در صورت پارگی رباط صلیبی قدامی احساس میشود بسیار شدید و ناگهانی است. این درد بلافاصله بعد از آسیب احساس میشود و ممکن است بهحدی باشد که فرد در همان لحظه قادر به ادامه دادن فعالیت و راه رفتن نباشد.
- صدای تق: بسیاری ار افراد اظهار کردهاند که در لحظه پارگی رباط صلیبی قدامی، صدای عجیبی از زانوی خود شنیدهاند که شبیه به صدای تق و کلیک بوده است. این صدا اگر نشانه پارگی نباشد، با این حال، از آسیبدیدگی جدی و شدید خبر میدهد.
- تورم: متورم شدن زانو معمولاً پس از چند ساعت از آسیب رخ میدهد و ممکن است بهتدریج تشدید شود. این تورم بهدلیل تجمع مایعات نشتکرده به بافت زانو ایجاد شده است و نشاندهنده آسیبهای بافتی میباشد.
- بیثباتی زانو: در صورت پارگی رباط صلیبی قدامی، فرد احساس میکند که زانو شل شده است و توانایی تحمل وزن را ندارد. این احساس بیثباتی و ناپایداری معمولاً در حین فعالیتهای ورزشی یا حرکات چرخشی بیش از حد، نمایان میشوند و نشاندهنده آسیبدیدگی جزئی یا کامل رباط است.
- کاهش دامنه حرکتی: فرد پس از آسیب، به احتمال زیاد توانایی خم کردن یا صاف کردن زانوی خود را ندارد. این محدودیت سبب میشود که فرد نتواند از عضلات پاهای خود بهخوبی برای راه رفتن استفاده کند و راه رفتن عادی و بدون درد تقریباً غیرممکن میشود.
- ناتوانی در راه رفتن: بسیاری از افراد در صورت پارگی رباط صلیبی قدامی، مجبور هستند که مدام لنگانلنگان حرکت کنند. همچنین نمیتوانند بهراحتی بخشی از وزن خود را روی پای آسیبدیده قرار دهند.
- کبودی و التهاب: در برخی موارد، افراد در کنار علائم پارگی رباط صلیبی قدامی، ممکن است کبودی و التهاب را تجربه کنند که نشاندهنده خونریزی زیرپوستی است.
علائم پارگی رباط زانو نوع صلیبی خلفی
در مورد پارگی رباط صلیبی خلفی، باز ورزشکاران بیشتر در معرض خطرات آن قرار دارند. این رباط مانند سه رباط اصلی دیگر مفصل زانو، وظایف زیادی در پایداری زانو و جلوگیری از آسیبدیدگیهای مفصل برعهده دارد. بنابراین پارگی آن میتواند به مشکلات زیادی منجر شود. اما علائم پارگی این رباط چیست؟ در ادامه به آنها میپردازیم:
- درد: دردی که در صورت پارگی رباط صلیبی خلفی احساس میشود، بلافاصله بعد از آسیب بروز پیدا میکند و ممکن است خفیف یا متوسط باشد. این درد قسمت پشتی زانو احساس میشود.
- تورم: تورم زانو از نشانههای اصلی پارگی این رباط است و معمولاً 2 تا 3 ساعت بعد از آسیب بروز پیدا میکند. تورم ممکن است به محدودیت حرکتی منجر شود و همچنین ممکن است که نشود.
- احساس سفتی: تورم، باعث سفت شدن زانو میشود و فرد را در خم کردن ناتوان میسازد.
- مشکلات حرکتی: با پارگی این رباط، دامنه حرکتی زانو محدود میشود. فرد ممکن است در حرکت دادن زانوی آسیبدیده با مشکلات و محدودیتهایی درگیر شود که در نهایت منجر به ناتوانی در راه رفتن میشوند.
- ناپایداری زانو: این افراد اغلب، بهویژه هنگام بالا و پایین رفتن از پله، شل شدن زانو یا احساس خالی شدن زانو را تجربه میکنند.
علائم پارگی رباط زانو نوع جانبی داخلی
یکی دیگر از آسیبدیدگیهای شایع زانو، پارگی رباط جانبی داخلی یا MCL که در علائم آن با علائم پارگی سایر رباطها، تفاوتهایی وجود دارد. با این حال، هیچ تفاوتی در اهمیت و حیاتی بودن این رباط نسبت به سایر رباطها وجود ندارد و با پارگی این رباط، با مشکلات زیادی مواجه خواهید شد. در ادامه علائم و مشکلات پارگی MCL را مرور میکنیم:
- تورم: در صورت پارگی رباط جانبی داخلی احتمال خونریزی داخلی وجود دارد که منجر به تورم میشود. این تورم معمولاً در 24 ساعت اول بعد از آسیب به اوج شدت خود میرسد.
- خشکی و محدودیت حرکتی: در مواقع حرکت دادن زانو، احساس خشکی و ناتوانی از علائم پارگی این رباط است. خم کردن و چرخاندن زانو در صورت پارگی این رباط تقریباً غیرممکن میشود.
- درد شدید: درد در ناحیه داخلی زانو، از شایعترین علائم پارگی این رباط است. تا حدی که زانو به لمس نیز حساس میشود.
- کبودی: کبودی در داخل زانو، نشاندهنده خونریزی زیرپوستی است.
- بیثباتی و ناپایداری زانو: در پارگیهای درجه دو و سه، فرد احساس میکند که هنگام قرار دادن پا روی زمین، زانو پایداری کافی را ندارد. بنابراین در حین ایستادن و راه رفتن، این افراد لغزش و لرزش شدید زانو را احساس میکنند.
- صدای تق یا کلیک: برخی افراد ممکن است در هنگام پارگی رباط جانبی داخلی، صدای ترکیدن و تقمانند را از زانوی خود بشنوند.
- حساسیت به لمس: افرادی که به پارگی این رباط دچار میشوند، به کوچکترین لمس به ناحیه داخلی زانو حساس میشوند و احساس درد زیادی را تجربه میکنند.
علائم پارگی رباط زانو نوع جانبی خارجی
رباط جانبی خارجی با آسیبدیدگیهای شدید و پارگی کامل، فرد را به مشکلات متعددی دچار میکند. پارگی این رباط معمولاً ناشی از ضربه یا چرخش ناگهانی زانو است و با علائمی همراه است که میتوانید میزان آسیبدیدگی رباط را تشخیص دهید. در ادامه علائم پارگی این رباط را مرور میکنیم:
- درد: احساس درد در ناحیه خارجی زانو، علامت اصلی آسیب این رباط است. دردی که احساس میشود معمولاً بلافاصله احساس میشود و میتواند بهتدریج تشدید شود.
- تورم: در ناحیه آسیبدیده معمولاً در طی چند ساعت بعد از آسیب، احتمال تورم فراوان است و میتواند پس از گذشت چند روز تشدید شود.
- احساس قفل شدن یا گرفتگی: در بسیاری از موارد در صورت پارگی رباط جانبی خارجی، فرد احساس میکند که زانو قفل شده یا به گرفتگی شدیدی دچار شده است. این امر بهدلیل تحریک و وارد شدن فشار زاید به اعصاب استخوان نازکنی باشد.
- ناتوانی در حرکت: احساس ضعف و بیحسی در پاها باعث میشود که فرد مجبور باشد در راه رفتن عادی خود نیز تغییراتی ایجاد کند. دویدن و حرکت کردن به سمت پهلو، بهمقدار زیادی دشوار میشود.
- خشکی مفصل: با خشکی مفصل زانو، دامنه حرکتی مفصل محدود میشود و باعث ایجاد مشکل در خم و راست کردن کامل زانو میشود. بنابراین میتواند راه رفتن را نیز با مشکلات زیادی همراه کند.
- ناپایداری زانو: لق شدن یا خالی کردن زانو، بهویژه حین راه رفتن عادی و راه رفتن سریعتر، نشاندهنده پارگی کامل رباط جانبی خارجی است.
- کبودی: در صورت پارگی کامل این رباط، در اطراف ناحیه آسیبدیده امکان بروز کبودی وجود دارد که نشاندهنده خونریزی زیرپوستی است.
علائم پارگی رباط صلیبی چهطور باعث پارگی مینیسک میشوند؟
پارگی رباطهای زانو مشکلی است که علائم آن، خطرات دچار شدن به آن بهشمار میآید. یعنی، ناپایداری زانو، ناتوانی در راه رفتن، تورم و درد و… علائم پاره شدن رباط هستند و عواقب آن. با این حال، خطرات دیگری وجود دارند که با این علائم و خطرات همراه میشوند و تحمل کردن این مشکل را دشوارتر میسازند. پارگی رباطهای زانو میتوانند خطر دچار شدن به آترروز را بههمراه داشته باشد و علاوه بر این، میتواند بهطور جدی به مینیسک آسیب برساند و باعث پارگی آن نیز شود. پارگی رباط، مخصوصاً رباطهای صلیبی، بهطور مستقیم باعث پارگی مینیسک زانو میشود و این دو مشکل معمولاً همزمان ورزشکاران را تهدید میکنند. همچنین، لازم بهذکر است که ورزشکاران در بسیاری از مواقع، بهطور همزمان به پارگی رباط و پارگی مینیسک دچار میشوند؛ چرا که علل پارگی هر دو آنها تقریباً یکسان هستند.
مینیسک یک پد غضروفی است که بهشکل یک هلال در بین استخوان ساق و استخوان ران قرار گرفته است و وظیقه توزیع وزن بین ناحیه بالایی و ناحیه پایین ساق را برعهده دارد. وظیفه رباط محافظت از زانو است و وظیفه مینیسک محاظفت از ساق پا در برابر شوک وزن. پارگی مینیسک معمولاً خود را بهشکل تورم و سفتی زانو نشان میدهد. پس از پارگی مینیسک صاف کردن یا خم کردن زانو تقریباً غیرممکن میشود و همچنین احساس قفل شدن مفصل نیز محتمل است. بیثباتی زانو که از علائم پارگی رباط صلیبی است، باعث افزایش فشار روی مینیسکها میشود و همین فشار منجر به پارگی مینیسک میشود.
علائم پارگی رباط صلیبی چهطور باعث افزایش خطر آرتروز میشود؟
پارگی رباط صلیبی، مخصوصاً رباط صلیبی قدامی، بهطور قابل توجهی خطر دچار شدن به آرتروز زانو را افزایش میدهد. با پارگی رباط صلیبی، ثبات زانو از بین میرود و همین عدم ثبات، فشار اضافی به غضروف مفصلی وارد میکند و منجر به تخریب غضروف میشود. تخریب غضروف نیز از عوامل اصلی بروز آرتروز زانو است. علاوه بر این، با التهاب مزمن که ناشی از آسیبدیدگی رباط است، منجر به آسیبدیدگی بیشتر بافتهای زانو میشود و افزایش خطر آرتروز را در پی دارد. همچنین، فردی که بر اثر علائم پارگی رباط صلیبی در الگوی حرکتی خود تغییراتی ایجاد کرده، بهدلیل فشارهای غیرطبیعی بر ساختار زانو، بیش از پیش در معرض ابتلا به آرتروز زانو قرار دارند. پارگی رباطها، باعث ضعیف شدن عضلات نیز میشود و همین امر میتواند زمینهساز عدم حمایت کافی از مفصل و بروز آرتروز شود.
سوالات متداول
چگونه میتوان درد ناشی از پارگی را مدیریت کرد؟
با مراقبتهای خانگی مانند کمپرس سرد، مسکنها، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، پمادهای موضعی، فیزیوتراپی و… میتوان درد پارگی رباط صلیبی را تسکین داد.
چگونه میتوان شدت پارگی رباط صلیبی را تشخیص داد؟
معاینات بالینی و تصویربرداری مانند MRI، روشهایی برای تشخیص میزان آسیبدیدگی و شدت پارگی رباط صلیبی و سایر رباطهای اصلی زانو است. پارگی رباط زانو، در سه درجه تشخیص داده میشود.
درمانهای رایج پارگی رباط صلیبی چیست؟
درمانهای پارگی رباط صلیبی به دو شکل جراحی و غیرجراحی انجام میشود. فیزیوتراپی، دارودرمانی، تزریق پیآرپی، تزریق اوزون، استفاده از زانوبند، جراحی باز و بسته و… از درمانهای رایج پارگی رباطهای زانو هستند که متناسب با شدت آسیبدیدگی انتخاب میشوند.
آیا بیثباتی زانو، احتمال پارگی کامل رباط صلیبی را تضمین میکند؟
بیثباتی زانو، از علائم پارگی رباط صلیبی است؛ اما با این حال، برای اطمینان از پارگی کامل رباط کافی نیست. چرا که تجمع مایع در زانو، عدم تعادل عضلانی و آرتریت نیز میتوانند ناپایداری زانو را در پی دارد.
چه تفاوتی بین علائم پارگی خفیف و شدید رباط صلیبی وجود دارد؟
علائم پارگی جزئی رباط صلیبی، درد خفیف، تورم محدود و حساسیت کم به لمس است. همچنین در پارگی جزئی، دامنه حرکتی زانو چندان محدود نمیشود. در حالی که، در موارد پارگی کامل، درد و تورم شدید است و دامنه حرکتی نیز بهمقدار زیادی محدود نمیشود. همچنین در موارد شدید، فرد اغلب نمیتواند وزن خود را روی پای آسیبدیده قرار دهد.
سخن پایانی
علائم پارگی رباط صلیبی با فاکتورهای شدت پارگی، نوع و موقعیت رباط، وضعیت جسمانی فرد و… تغییر میکند و به همین دلیل در تمام افرادی که به پارگی رباط صلیبی دچار میشوند، یکسان نیست. از علامتهای پارگی رباطها، که در تمام رباطها یکسان است، احساس بیثباتی و ناپایداری و دردهای خفیف تا شدید مشترک است. علاوه بر اینها، رباط صلیبی خلفی و رباط صلیبی قدامی در صورت پارگی، فرد در معرض مشکلاتی همچون تورم، کبودی، خطر آرتروز، ناتوانی در راه رفتن و… قرار میگیرد.
ما در کلینیک دکتر میر، در کنار شما هستیم تا بتوانید برای بهترین درمان پارگی رباط صلیبی اقدام کنید و بهتدریج بتوانید به فعالیتهای ورزشی گذشته خود برگردید. همین حالا میتوانید با برقراری تماس با، با مشاوران ما صحبت کنید و یک نوبت برای مراجعه به پزشکان باتجربه این مجموعه، رزرو کنید.