طبق گزارش سازمان تحقیقات جهانی عارضه ورم کف پا در بارداری یکی از نگرانی‌های مهم خانم‌ها در این دوران به‌حساب می‌آید. بسیاری از زنان سالم و بدون هیچ‌گونه از شواهد بیماری وریدی نیز دچار این عارضه می‌شوند.
در این دوران بدن زنان با تغییرات زیادی روبه‌رو می‌شود. در واقع برای به‌دنیاآوردن کودکی سالم باید ضمن مشاوره با پزشک متخصص، از این تغییرات دوران بارداری آگاهی کافی داشته باشیم و علت آن‌ها مورد بررسی قرار دهیم و بگوییم برای ورم پا به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
آنچه در این مقاله می خوانید :
برای مشاوره رایگان آنلاین با متخصص در اینستاگرام با ما همراه باشید. 
تماس جهت مشاوره رايگان و اخذ نوبت تلفنیفهرست مطالب
ورم کف پا در بارداری چیست؟
اکثر زنان در دوران بارداری ورم کف پا را تجربه می‌کنند ، نگرانی در مورد ادم کف پا طبیعی است؛ چون ممکن است در بعضی از مواقع ناراحت‌کننده باشد. احتمال دارد کفش‌ها برای شما تنگ‌تر شده و این موضوع باعث خجالت شما شود. زیادشدن ورم پا در دوران بارداری علاوه بر ایجاد مشکلات ظاهری می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات غدد درون‌ریز بدن شما در این دوران نیز باشد.
علت :
علت درد و ورم کف پا در زمان بارداری واکنش بدن برای آماده‌سازی رشد جنین است. در این دوران نسبت به حالت معمولی بدن مادر خون بیشتری را برای راحت بودن رشد جنین تولید می‌کند. با رشد بیشتر جنین فضای داخلی بدن تنگ‌تر می‌شود که این موضوع باعث مسدودشدن رگ‌هایی که خون را به سمت قلب باز می‌گردانند، خواهد شد.
این پروسه در پاهای شما نیز اتفاق می‌افتد. همچنین به دلیل اینکه پاها در پایین‌ترین قسمت بدن قرار دارند، بازگشت خون به‌سختی انجام می‌شود. علاوه بر این هورمون‌ها در دوره بارداری نیز دیواره سیاهرگ شما را نرم‌تر می‌کنند که منجر به اختلال در انجام‌وظیفه آن‌ها به‌مرورزمان خواهد شد.
همه این موارد عوامل اختلال در گردش خون در پا هستند، وقتی خون در پاهای شما جمع می‌شود به علت تنگ شدن فضا از طریق مویرگ‌ها به سمت اندام‌ها و بافت‌های داخلی حرکت می‌کند. خون در بافت پای شما نشست کرده و ورمی ایجاد می‌کند که قابل‌مشاهده است.
شدت ورم کف پا در بارداری در دوران‌های مختلف
ورم بارداری بیشتر در مچ پا و بعضاً در کف پا نیز اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی انگشتان پای شما به‌آرامی شروع به بزرگ‌شدن می‌کنند. در این دوران به دلیل افزایش وزن مادر، سنگینی و فشار بیشتری بر روی پاهای او ایجاد می‌شود که این موضوع در پایان روز ورم پا را برای مادران به دنبال دارد.
اگر در طول روز زیاد پیاده‌روی کنید، آخر روز ورم بسیار زیادی را در پاهای خود مشاهده خواهید کرد. همچنین شدت و احتمال بروز ورم در اواخر دوران بارداری نسبتاً بیشتر است. بزرگ‌تر شدن جنین و گردش خون بالا از علل این مورد است. ورم تدریجی برای شما و کودک شما مضر نیست، ولی به‌مرورزمان شاید احساس ناراحتی بیشتری کنید.
ورم پا در سه‌ماهه اول بارداری
افزایش سطح هورمون پروژسترون هضم شما را کند می‌کند که این امر می‌تواند قبل از برآمدگی شکم باعث ایجاد نفخ شود. در این دوره ممکن است شما شاهد ورم‌های ابتدایی دز پاهای خود باشید. اگر در این دوران به همراه ورم شدید، سرگیجه یا سردرد را هم تجربه کردید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
تورم پا در سه‌ماهه دوم حاملگی
سه‌ماهه دوم در بارداری که ورم پا در آن به‌شدت افزایش پیدا می‌کند، از چهاردهمین هفته بارداری آغاز خواهد شد. افزایش سطح هورمون‌ها و افزایش حجم خون برای حمل و نگهداری جنین در این دوره به‌وفور دیده می‌شود.
در سه‌ماهه دوم مایعات بدن شما حداقل پنجاه‌درصد بیشتر از حالت طبیعی بدن است که تمامی این ورم‌ها برای ذخیره بیشتر مایعات در زایمان به شما کمک خواهد کرد.
تورم در آخرین ماه‌های بارداری
سه‌ماهه سوم شایع‌ترین دوره برای تجربه ورم پا است. افزایش خون و مایعات در بدن باعث افزایش ورم پاها می‌شود. در سه ماه سوم رحم شما نیز بسیار سنگین و بزرگ شده است که باعث جلوگیری از برگشت خون از پاها به سمت قلب خواهد شد. در بعضی مواقع ورم پا آن‌قدر زیاد است که انگشتان پا شبیه به سوسیس‌های کوچک می‌شوند که معمولاً طبیعی است.
اقدامات لازم برای جلوگیری
رعایت‌کردن بعضی از موارد می‌تواند باعث جلوگیری از ورم کف پا در زمان بارداری شود. به یاد داشته باشید که این توصیه‌ها را باید به‌صورت مداوم انجام دهید، همچنین برای تأثیرگذاری بیشتر بهتر است که از اوایل دوران بارداری به رعایت این توصیه‌ها را جدی بگیرید. در ادامه به بررسی مهم‌ترین توضیحات دررابطه‌با جلوگیری از ورم کفی پا هنگام این دوران خواهیم پرداخت.
نمک کمتری مصرف کنیم
کم‌کردن مصرف نمک در دوران بارداری راهی مناسب برای کاهش ورم کف پا در زمان بارداری است، همچنین پرهیز از مصرف غذاهای کنسروی که فرآوری می‌شوند هم به این امر کمک می‌کند. زیرا غذاهای کنسروی دارای مقدار قابل‌توجهی نمک می‌باشند که باعث می‌شود بدن آب اضافی را بیشتر در خود نگه دارد. باید تا جای ممکن از ریختن نمک بر روی غذا پرهیز کرده و از گیاهان طبیعی برای طعم‌دار کردن غذا کمک گرفت.
مصرف پتاسیم را افزایش دهید
دیگر اقدامی که میتوان برای جلوگیری از افزایش ورم پا انجام داد، مصرف پتاسیم بیشتر است؛ زیرا عدم دریافت کافی پتاسیم هم می‌تواند ورم پا در این دوران را افزایش دهد.
در واقع پتاسیم وظیفه متعادل‌کردن نگهداری مایعات را در بدن به عهده دارد. به همین دلیل سعی کنید خوراکی‌‌های مصرفی در دوران بارداری حاوی پتاسیم بالایی باشند. خوردن منابع خوب پتاسیم طبیعی نیز مهم است. از این منابع سرشار از پتاسیم میتوان به موز، اسفناج، لوبیا، سیب‌زمینی شیرین با پوست، ماست، چغندر، ماهی سالمون، عدس و همچنین بعضی از آب‌میوه‌ها مانند هویج، انار و نارنگی اشاره کرد.
خانم‌های باردار باید توجه داشته باشند که تمام این موارد باید تحت‌نظر پزشک متخصص انجام شود، به‌هیچ‌عنوان در مصرف یا عدم مصرف هیچ‌کدام از این موارد خودسرانه عمل نکنید.
مصرف کافئین را کاهش دهید
مصرف زیاد کافئین برای سلامت جنین مضر است، به‌علاوه می‌تواند احتمال تورم را هم در دوران بارداری افزایش دهد. کافئین عامل افزایش ادرار است، به همین منظور بدن با ازدست‌دادن آب زیاد به‌اشتباه افتاده و سعی می‌کند مایعات بیشتری را در خود نگه دارد. می‌توانید از نوشیدنی‌های دیگر به‌جای آن‌ها استفاده کنید.
به‌اندازه کافی آب بنوشید
شاید این‌طور به نظر برسد که نوشیدن بیشتر آب در این دوران احتمال ورم کف پا را افزایش می‌دهد، اما این‌طور نیست. بدن شما در صورت نبود آب و مایعات کافی شروع به ذخیره آن می‌کند، بنابراین سعی کنید هر روز حداقل 8 لیوان آب بنوشید تا بدن آب اضافی را دفع کند و بدنتان هیدراته شود.
اگر نوشیدن این مقدار آب برایتان سخت به نظر می‌رسد، در این باره با پزشک خود مشورت کنید. یکی دیگر از راهکارها برای افزایش آب بدن، نوشیدن آب طعم‌دار است. برای درست‌کردن آب طعم‌دار کافی است مقداری لیمو و نعنا داخل آب بریزید. آب طعم‌دار باعث ایجاد توازن در نگهداری آب توسط بدن می‌شود.
در زمان استراحت‌کردن کمی پاهای خود را بالا نگه دارید
نشستن و استراحت‌کردن زمانی که پاهای خود را بالا نگه داشته‌اید به گردش خون در پاهای شما کمک شایانی خواهد کرد. تأثیر جاذبه در طول روز روی بدن شما موجب انباشت خون در پاهای شما می‌شود. با بالا نگه‌داشتن پا می‌توانید از نیروی جاذبه برای بازگشت خون از پا به قلب و گردش خون بهتر کمک بگیرید.
موقع استراحت‌کردن پاهای خود را به جایی تکیه دهید تا بالا بمانند تا اثر جاذبه در طول روز خنثی شود. سعی کنید این کار را با توازن انجام دهید؛ چون به همان میزان که ایستادن زیاد برای شما مضر است، نشستن یا درازکشیدن زیاد نیز به بدن شما آسیب می‌زند.
لباس‌های راحت و آزاد بپوشید
لباس تنگ می‌تواند گردش خون شما را در دوران بارداری مختل کند که این امر سبب ورم در تمامی اعضای بدن به‌خصوص در پاها می‌شود. شما اگر در طول روز با لباس تنگ رفت‌وآمد می‌کنید، به‌محض اینکه فشار لباس از روی بدن شما برداشته می‌شود، حجم زیادی از خون انباشته شده در اندام‌های بدن شروع به حرکت کرده و به علت جاذبه به سمت اندام‌های پایین بدن کشیده می‌شود. توصیه می‌کنیم در دوران بارداری از لباس‌های گشاد و راحت استفاده کنید.
بدن خود را خنک نگه دارید
در فصول گرم، بارداری به نسبت سخت‌تر است. گرمای زیاد باعث به‌هم‌زدن توازن نگهداری آب توسط بدن می‌شود. تعریق زیاد غدد برون‌ریز بدن شما سیستم گردش خون طبیعی را دچار اختلال می‌کند. گذاشتن کمپرس یخ روی پاها و خنک نگه‌داشتن بدن با باد کولر یا پنکه به جلوگیری از گرمایش بدن کمک خواهد کرد. همچنین در فصول گرم سعی کنید زیاد در معرض گرمای آفتاب قرار نگیرید.
از جوراب فشرده بلند استفاده کنید
جوراب‌های فشرده بلند از بیرون به پاهای شما فشار می‌آورند. این فشار باعث برگشت راحت‌تر خون از پاها به سمت قلب می‌شود و گردش خون شما را بهبود می‌بخشند و احتمال ورم را کاهش می‌دهند. در انتخاب جوراب فشرده مطمئن شوید که تا زانو بلند نباشد؛ چرا که ممکن است فشارهای وارده بر زانو باعث سکون خون شود و ورم را بیشتر کند. پوشیدن مداوم جوراب، تنفس غدد برون‌ریز پاها را دچار اختلال خواهد کرد. پس سعی کنید از جوراب‌های نخی با روزنه‌های بزرگ استفاده کنید.
پیاده‌روی کنید
یکی از ایمن‌ترین ورزش‌ها در دوران بارداری پیاده‌روی است. پیاده‌روی 5 تا 10 دقیقه‌ای در روز می‌تواند برای گردش خون شما معجزه کند. راه‌رفتن باعث افزایش گردش خون در پاها می‌شود که این افزایش گردش خون از انباشت خون در این اندام جلوگیری می‌کند. نکته مهم دررابطه‌با پیاده‌روی، استفاده از کفش و جوراب مناسب است.
اگر در فصول گرم هستید از کفش‌های ساحلی راحت استفاده کنید و اگر در فصول سرد هستید از راحتی پاها در کفش مطمئن شوید. به یاد داشته باشید که استمرار در پیاده‌روی روزانه باعث تأثیر بیشتر روی ورم پاها می‌شود.
کفش راحت بپوشید
کاملاً قابل‌پیش‌بینی است که کفش مناسب چه تأثیری می‌تواند بر ورم پا داشته باشد. نگران افزایش سایز پای خود در دوران بارداری نباشید. این ورم مقطعی است و بعد از دوران بارداری به حالت قبل باز می‌گردد. از کفش‌های پاشنه‌دار و فانتزی در دوران بارداری دوری کنید و تعدادی کفش با سایز بزرگ‌تر از سایز پای خود بخرید. پای شما باید داخل کفش آزاد باشد و فشار اضافه‌ای به آن وارد نشود.
شنا کنید
با یک تیر چند نشان بزنید، شناکردن علاوه بر خنک‌کردن بدن و افزایش گردش خون ورزشی مناسب برای بارداری به‌حساب می‌آید. فشار وارده بر بدن در زیر آب می‌تواند نیروی لازم برای برگشت خون از اندام‌های بدن به سمت قلب را فراهم کند.
ورم بسیاری از مادران باردار زمانی که در استخر هستند تسکین می‌یابد. به یاد داشته باشید که بهتر است آب حداکثر تا زیر گردن شما باشد. سعی کنید در داخل آب کمی راه بروید تا مستقیم روی ورم پای خود تأثیر بگذارید.
انجام ماساژ
ماساژ به گردش مایعاتی که تمایل به تجمع در پاهای شما دارند کمک می‌کند. می‌توانید از همسر خودخواهش کنید که این کار را برای شما انجام دهد. همچنین می‌توانید به مراکز ماساژدرمانی مراجعه کنید. به یاد داشته باشید که مقداری اسانس نعنا یا اسطوخودوس به عملکرد ماساژ کمک شایانی خواهد کرد. بعد از ماساژ به پاهای خود استراحت دهید و از پیاده‌روی و ورزش خودداری کنید؛ چراکه بافت‌ها نرم شده به‌سرعت به حالت قبل برمی‌گردد.
به پهلوی چپ بخوابید
خوابیدن به پهلوی چپ فشار رحم را از ورید تحتانی که خون را به سمت قلب شما باز می‌گرداند، کم می‌کند. به همین سادگی می‌توانید در موقع خوابیدن از گردش خون درست و کاهش ورم پای خود مطمئن شوید. اگر خوابیدن به پهلوی چپ شما را اذیت می‌کند، بهتر است بالشتی کوچک زیر شکم خود وقتی به پهلو می‌خوابید، قرار دهید. این توصیه راحت‌ترین راهکار برای کاهش ورم پا در دوران بارداری است.
ورم طبیعی یا غیرطبیعی
در اغلب بانوان باردار به علت‌های ذکر شده پا و کف پا ورم می‌کند، بنابراین ورم در اکثر اوقات طبیعی است. اگر ورم پای شما در طول روز افزایش پیدا می‌کند و صبح روز بعد علائم آن کاهشی می‌شود، این سیکل کاملاً طبیعی شناخته شده است. بااین‌حال موقعیت‌هایی وجود دارد که در دوران بارداری ورمی غیرطبیعی نیز به وجود می‌آید.
اگر ورم شما در ابتدای روز بسیار زیادتر از انتهای روز است و با استراحت کافی نیز از بین نمی‌رود، همچنین همزمان صورت و دستان شما نیز ورم‌کرده است، امکان دارد دچار عارضه پره اکلامپسی نیز شده باشید. این بیماری فشار خون بالا ناشی از بارداری است که هم برای مادر و هم برای فرزند وضعیتی بسیار جدی و خطرناک است.
اگر ورم پاها به شکل نامتوازن خود را نشان می‌دهد، یعنی یکی از پاها بیشتر از پای دیگر متورم شده باشد. امکان دارد نشان‌دهنده مشکل جدی‌تر در یکی از وریدهای شما باشد که به آن ترومبوز ورید عمقی می‌گویند.
تورم ناشی از بیماری پره اکلامپسی
در دوران بارداری معمولاً بیماری پره اکلامپسی از هفته بیستم به وجود می‌آید. این عارضه باعث افزایش فشار خون در بدن مادر می‌شود و اندام‌هایی مثل کبد، کلیه و مغز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
این بیماری در صورت درمان نشدن ممکن است مشکلات جدی برای مادر و فرزند ایجاد کند. از هر 10 مادر باردار یکی از آن‌ها دچار پره اکلامپسی خفیف و از هر 100 مادر باردار یکی از آن‌ها دچار پره اکلامپسی شدید خواهد شد. هرچه این عارضه زود‌تر تشخیص داده شود، درمان آن راحت‌تر خواهد بود.
افراد مستعد ابتلا به فشار خون بارداری
مهم‌ترین هدف علم پزشکی در دوران بارداری، حفظ سلامت مادر و جنین به طور همزمان می‌باشد، لذا فشار خون بالا در این دوران اهمیت بسیاری دارد زیرا می‌تواند سلامت هر دو (مادر و جنین) را به خطر اندازد. افراد مستعد ابتلا به فشار خون در زمان بارداری باید مرتباً تحت‌نظر پزشک ماما باشند. طبق اطلاعات جمع‌آوری شده افرادی که دارای شرایط زیر هستند مستعد ابتلا به پره اکلامپسی می‌باشند:
کسانی که در بارداری قبلی دچار پره اکلامپسی شدند
مبتلایان به دیابت
مبتلایان به فشار خون طولانی‌مدت
مبتلایان به بیماری‌های خودایمنی
اضطراب یا استرس زیاد
بیماری ترومبوز ورید عمقی
ترومبوز ورید عمقی یک بیماری وریدی می‌باشد که بیشتر در پاها رخ دهد و باعث ایجاد لخته خون در وریدهای عمقی و بروز تورم شود. این عارضه در دوران بارداری بیشتر در بخش‌های انتهایی پا همچون ساق پا و کف پا ایجاد می‌شود.
از رایج‌ترین علائم این بیماری میتوان به بروز درد و ورم در پاها اشاره کرد. هر عاملی که سرعت جریان خون را در وریدهای عمقی را کاهش دهد باعث افزایش احتمال بروز این بیماری می‌شود. پزشکان با داروهای ضدانعقاد خون این بیماری را درمان می‌کنند، اما توجه داشته باشید که در زمان بارداری به علت شرایط خاص باید تحت‌نظر پزشک باشید.
سخن پایانی
ورم کف پا در بارداری واکنش طبیعی بدن در شرایط بارداری است. ورزش، پیاده‌روی، رسیدگی به رژیم غذایی و کنترل لباس‌هایی که می‌پوشید به کاهش این ورم کمک می‌کند.
درصورتی‌که احساس کردید ورم‌هایی که تجربه می‌کنید طبیعی نیستند، بهتر است سریعاً با پزشک متخصص مشورت کنید. ایستادن زیاد در دوران بارداری توصیه نمی‌شود و ورم پاهای شما را نیز افزایش می‌دهد. نگران افزایش سایز پاهای خود و ورم ایجاد شده نباشید، زیرا بعد از زایمان به حالت طبیعی خود باز می‌گردند.
