درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک

درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک؛ با استفاده از روش های تخصصی و نوین توسط متخصص ارتوپدی

امروزه یافتن یک روش درمان قطعی برای آسیب دیدگی عصب سیاتیکی بسیار مورد توجه قرار گرفته، دردهای سیاتیکی می‌توانند خفیف، متوسط و یا گاهی به قدری شدید باشد که فرد توانایی حرکتی و ایستادن خود را از دست داده و این اتفاق تاثیر مستقیم بر محدودیت فعالیت‌های روزانه بیمار شده تا جایی که فرد مجبور به استراحت مطلق و عدم کار کردن می‌شود به همین دلیل درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله به علل آسیب و درمان سیاتیک به طور کامل می‌پردازیم.

التهاب عصب سیاتیکی

عصب سیاتیک بلندترین رگ در بدن انسان است که از پایین کمر شروع شده و از ناحیه پشت ران‌ها عبور می‌کند و از قسمت پشت و روی زانو به دو شاخه تقسیم می‌شود که این انشعابات با عبور از ساقه به کف تا فضای بین دو انگشت شصت و کناری پا کشیده می‌شود، این عصب نقش حیاتی در انتقال سیگنال‌های عصبی، حرکت و حس در پایین بدن دارد.

هر عاملی که باعث آسیب دیدگی، فشار روی ریشه‌های تشکیل دهنده روی عصب سیاتیک و یا تنه آن شود باعث بروز التهاب در این عصب حیاتی در بدن می‌شود که تغییرات حسی و حرکتی در مسیری میشود که این رشته‌های عصبی وظیفه انتقال و عصب رسانی به آن نواحی را دارد.

بسیاری از افراد با دردهای مزمن و غیر قابل تحمل سیاتیک که نتیجه آسیب دیدگی بعضا شدید آن است، دست و پنجه نرم می‌کنند، اما آیا تمام آسیب دیدگی‌های عصب سیاتیک نیازمند جراحی هستند ؟ در ادامه با ما همراه باشید تا هر چه لازم دارید از درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک بدانید را با هم بررسی کنیم.

عصب سیاتیک چطور آسیب می بیند؟

عصب سیاتیک یکی از بزرگترین عصب‌های بدن است و از ناحیه پایین لگن آغاز شده و از طریق عضلات مشترک ران و پشت ران به پای پایین می‌رود. این عصب در امتداد مسیر خود از ناحیه لگن، سرخرگ دستگاه اسکلتی، و عضلات ساق و پا عبور می‌کند.

آسیب به عصب سیاتیک ممکن است به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد، از جمله:

فشار مکانیکی: فشار قابل توجه و مکانیکی بر عصب سیاتیک می‌تواند ناشی از عواملی مانند فرو رفتگی دیسک بین مهره‌ها، سندرم تونل کانال کارپی، تشدید نقاط فشار عصبی (مانند ضربه به ناحیه پا) یا تشکیل توده‌های ریزش کننده باشد.

التهابات عصب: التهاباتی مانند ریزش کردن مایع دیسک بین مهره‌ها، التهاب عضله ران، عفونت عصب، یا آرتریت روماتوئیدی می‌تواند عصب سیاتیک را تحت تأثیر قرار دهد.

آسیب عملیاتی: آسیب به عصب سیاتیک می‌تواند ناشی از عمل جراحی در ناحیه لگن، کمر، ران یا پا باشد. مثال‌هایی از این آسیب‌ها شامل جراحی فیبروم پیریفری و تعویض مفصل ران است.

عوامل تراوشی: برخی عوامل مانند تورم، خونریزی داخلی یا ورم عضلانی می‌توانند فشاری روی عصب سیاتیک ایجاد کنند و آن را آسیب برسانند.

علائم و نشانه‌های آسیب عصب سیاتیک شامل درد، سوزش، تنگی عضلات، سستی عضلانی، کاهش قدرت عضلات، احساس سوزش و سوزن در پا و شکل‌های دیگر تحریک عصبی است. درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک پای راست بستگی به شدت و مشکل موجود دارد و می‌تواند شامل مراقبت‌های خانگی، داروها، فیزیوتراپی، تزریقات آنتی‌التهابی، روش‌های درمانی تسکین‌دهنده درد و در برخی موارد نیاز به جراحی باشد.

درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک

درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک معمولاً به منظور کاهش درد، بهبود علائم و بازگشت به فعالیت‌های روزمره بیمار انجام می‌شود. در ادامه، روش‌های مختلف درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک را بررسی خواهیم کرد. به طور کلی درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک به سه دسته بندی کلی تقسیم می‌شوند :

• درمان‌های حمایتی و مراقبتی:

در روش‌های درمانی معمولا متخصصان توصیه می‌کنند بیمار از کمپرس‌های حرکتی استفاده کند ، ضمن استراحت از انجام فعالیت‌هایی که منجر به آغاز و تشدید دردهای سیاتیکی می‌شود پرهیز کند، از داروهای ضد التهابی و مسکن هایی که بدون نسخه‌های پزشکی قابل تهیه هستند استفاده شود .

توصیه میشود که پس از 48 ساعت استراحت مطلق و به محض رفع فاز درد شدید و حاد، فعالیت‌های بدنی آغاز شوند چرا که استراحت بیش از دو تا سه روز باعث ضعیف‌تر شدن عضلات ستون فقطات شده و روند بهبود را معکوس میکند. اکثر آسیب‌های سیاتیکی با این روش درمانی تا حدود زیادی کنترل میشود و بعد از یک هفته از مقدار درد بسیار کم شده و تا سه هفته به تدریج 90 درصد درد از بین می‌رود.

• انجام درمان‌های غیرجراحی تخصصی

در این مرحله از درمان ضمن مراجعه به پزشک، مسکن‌های قوی‌تر مانند ملوکسیکام، ملوکسیفارم، گاباپنتین، پروکابلین، بالکفن که همگی از ضددرد‌های موثری هستند تجویز می‌شود که تهیه آنها نیازمند نسخه پزشک است.

در گام بعدی تصمیم گیری راجع به منظور درمان‌های غیرتهاجمی مانند تزریق‌های اپیدورال، اوزون تراپی، پی آر پی در ستون فقرات و یا تزریق استروئید و لیدوکائین در داخل فضای اپیدورال کانال نخاع کمری توسط پرشک متخصص تجویز و انجام شود. فیزیوتراپی از روش های درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک است که شامل تمرینات و تکنیک‌های تقویتی و کششی به منظور بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات و آسیب دیدگی می باشد.

گاهی از تزریق مستقیم داروهای با خاصیت مسکنی داخل عضلات دچار اسپاسم شدید در ناحیه کمر هم استفاده می‌شود که این اقدامات باید توسط پزشک متخصص ارتوپدی و ستون فقرات تایید و انجام شود . همچنین بهره بردن از کمربندهای تخصصی و طبی شامل این مرحله از درمان است.

• روش‌های جراحی

چنانچه فرد به روش‌های درمانی اولیه و غیر جراحی که پیش‌تر ذکر شدند پایخ نداد و درد غیرقابل تحمل همچنان ادامه دارد، در صورت داشتن یک یا چند مورد از علائم زیر چاره‌ای جز درمان به روش جراحی نیست و پزشک متخصص با توجه به شرایط هر فرد تصمیم میگیرد کدام روش جراحی را به منظور درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک اتخاذ کند.

• ضعف شدید و پیش‌رونده به حدی که فرد نتواند از حالت خوابیده، نشسته و یا از روی صندلی بلند شود.
• زمانی که فرد به علت ضعیف شدن شدید عضلات نتواند روی پای خود ایستاده و فعالیت کند.
• لاغر شدن عضلات پشت ران و ساق پا
• بی حسی پشت ساق ، ران و پایین باسن
• بی اختیاری در ادرار و مدفوع

در صورت مشاهده این علائم بلافاصله اقدام به جراحی برای برداشتن فشار از روی عصب‌های سیاتیکی باید انجام شود .

درمان جراحی (Surgical Management) درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک:

جراحی تخلیه فشار عصب از روش های درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک: اگر فشار مکانیکی بر روی عصب سیاتیک وجود داشته باشد (نظیر از برجستگی دیسک فشرده در ناحیه فضای بین مهره‌ای)، جراحی ممکن است لازم باشد تا فشار روی عصب کاهش یابد.

جراحی رفع عوامل تحریکی از روش های درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک: در مواردی که آسیب عصب سیاتیک ناشی از عوامل تحریکی نظیر تومورها یا تراکم عصبی است، جراحی برای حذف این عوامل لازم است.

عصب تیبیال پا

عصب تیبیال پا (Tibial Nerve) یکی از عصب‌های اصلی در پا است که از عصب اسکیاتیک شروع می‌شود و در ادامه مسیر خود به سمت پشت پا و سطح داخلی آن حرکت می‌کند. این عصب نقش مهمی در حرکت و احساس در پا دارد.

عصب تیبیال پا شامل اعصاب حسی و حرکتی است. شاخه‌های حسی این عصب مسئول انتقال اطلاعات حسی شامل درد، لمس، حرارت و حس مکانیکی از قسمت‌های پوست و عضلات پشت پا و سطح داخلی پا هستند. این اعصاب حسی درکشتی پا و ناحیه پاشنه به ویژه فعالیت دارند.

شاخه‌های حرکتی عصب تیبیال پا عضلاتی را تغذیه و کنترل می‌کنند که نقش مهمی در حرکت و قدرت عضلات پا دارند. این عضلات شامل عضلات مثانه (Gastrocnemius)، عضلات افتاده (Soleus)، عضلات پهلویی پا (Tibialis Posterior) و عضلات کوتاه پا (Flexor Digitorum Longus و Flexor Hallucis Longus) می‌شود. این عضلات برای حرکت انعطاف‌پذیر پا، پشت پا و پای افتاده و کنترل تعادل در پا بسیار مهم هستند.

آسیب‌ها و مشکلات در عصب تیبیال پا ممکن است منجر به علائمی نظیر درد، احساس سوزش، ضعف عضلانی و تحت تأثیر قرارگیری حرکت و حس در پا شوند. در صورت وجود هرگونه مشکل در عصب تیبیال پا، مهم است به پزشک متخصص عصب‌شناسی یا جراح عصب مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درمان مناسب صورت گیرد.

علاوه بر عوارضی که ممکن است به دنبال آسیب عصب تیبیال پا رخ دهد، برخی از شرایط و بیماری‌ها نیز می‌توانند به آسیب و اختلال در عصب تیبیال پا منجر شوند. به عنوان مثال:

سندرم کانال تیبیال: این سندرم به دلیل فشار و تضییق بر عصب تیبیال پا در کانال تیبیال پا رخ می‌دهد. علائم آن شامل درد، تورم، احساس سوزش و ضعف عضلانی در ناحیه پشت پا و سطح داخلی پا است.

التهاب عصب تیبیال پا: التهاب عصب تیبیال پا نیز می‌تواند علائمی همچون درد، تورم، تحریک حسی و ضعف عضلانی در پشت پا و سطح داخلی پا ایجاد کند.

آسیب عصبی ناشی از ضربه یا صدمه: صدمات مستقیم به پا می‌توانند باعث آسیب و اختلال در عصب تیبیال پا شوند. این ممکن است در نتیجه حوادث ورزشی، تصادفات و صدمات دیگر اتفاق بیافتد.

تقویت عصب پا

تقویت عصب پا به منظور بهبود عملکرد و قدرت عضلات پا و افزایش حس در این منطقه می‌تواند به شما کمک کند. در زیر چند روش و تمرین برای تقویت عصب پا ذکر شده است:

تمرینات تقویت عضلات پا: انجام تمریناتی که برای تقویت عضلات پا طراحی شده‌اند می‌تواند به بهبود عملکرد و قدرت عضلات کمک کند. مثال‌هایی از این تمرینات شامل انجام انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات مثانه (Gastrocnemius) و عضلات افتاده (Soleus) با استفاده از تمریناتی مانند برنامه راه رفتن و انجام ایستاده با یک پا می‌باشد.

ماساژ و تمرینات تنش عضلانی: ماساژ و تمریناتی که برای کاهش تنش عضلانی و بهبود جریان خون به عضلات پا طراحی شده‌اند، می‌توانند در تقویت عصب پا و بهبود عملکرد آن مفید باشند. ماساژ ملایم و انجام تمرینات استراحت و آرامش برای عضلات پا می‌تواند مفید باشد.

تحریک الکتریکی عصب (Electrical Nerve Stimulation): استفاده از تکنیک‌های تحریک الکتریکی بر روی عصب پا می‌تواند به تقویت عصب و افزایش حس در این منطقه کمک کند. تحریک الکتریکی عصب با استفاده از دستگاه‌های خاصی صورت می‌گیرد که الکترودها را روی پوست قرار می‌دهند و سیگنال‌های الکتریکی به عصب ارسال می‌کنند.

تمرینات تعادل و استحکام عضلات: تقویت عضلاتی که به تعادل و استحکام پا کمک می‌کنند، می‌تواند عملکرد و حس عصب پا را بهبود بخشد. انجام تمریناتی مانند ایستاده با یک پا، روزنه‌پیاده روی و تعادل بر روی یک پا می‌تواند مفید باشد.

تمرینات تعادل و کوارتز: تمرینات تعادل مانند استفاده از تخته تعادل و کوارتز (بالانسر) می‌توانند به تقویت عصب پا کمک کنند. این تمرینات باعث بهبود تعادل و کنترل عضلانی می‌شوند و عصب پا را بهبود می‌بخشند.

تمرینات انعطاف‌پذیری: تمرینات انعطاف‌پذیری عضلات پا و ساق می‌توانند به تسهیل حرکت عضلات و بهبود عملکرد عصب پا کمک کنند. انجام تمریناتی مانند استرچینگ، کشش و انعطاف‌پذیری عضلات پا و پاشنه می‌تواند مفید باشد.

تغذیه مناسب: تغذیه صحیح و مناسب نقش مهمی در بهبود عملکرد عصبی و تقویت عصب پا دارد. مطمئن شوید که رژیم غذایی‌تان شامل مواد غذایی سالم و مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، آجیل و منابع سالم چربی مثل روغن ماهی است.

تمرینات تنگ‌کردن عضلات: تنگ‌کردن عضلات پا با استفاده از تمرینات مانند فشار دادن کف پا به زمین و سپس تحریک عضلات راه رفتن می‌تواند به تقویت عصب پا کمک کند.

درمان عصب سیاتیک پای راست

درمان عصب سیاتیک پای راست، مراقبت خانگی، استراحت و در مواردی که درمان دارویی و فیزیوتراپی به تنهایی نتیجه مطلوبی نداشته باشد، پزشک ممکن است تزریقات موضعی مانند کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولون) در ناحیه مورد درد را توصیه کند. این تزریقات به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کنند.

درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک در اثر تزریق

درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک از طریق تزریق می‌تواند یک روش موثر برای کنترل درد و بهبود علائم باشد. نوع تزریق و داروی مورد استفاده به وابستگی به علت و شدت آسیب عصبی متغیر است. در زیر تعدادی از روش‌های تزریق در درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک توضیح داده شده است:

تزریق آنتی‌التهابی: از جمله تزریقات معمول در درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک، تزریق داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) است. این داروها می‌توانند التهاب عصب سیاتیک را کاهش داده و درد را کنترل کنند. معمولاً داروی کورتیکواستروئید (استروئید قوی‌تر) همراه با آنتی‌التهاب غیراستروئیدی تزریق می‌شود تا اثر ضد التهابی قوی‌تری داشته باشد.

تزریق مستقیم به ناحیه عصبی: در برخی موارد، تزریق مستقیم به ناحیه عصبی ممکن است تسکین درد و التهاب را فراهم کند. این تزریقات معمولاً با استفاده از استروئیدها (مانند کورتیزون) انجام می‌شود. استروئیدها می‌توانند التهاب را کاهش داده و درد را کنترل کنند.

تزریق آنالژزیک‌ها: در برخی موارد، تزریق آنالژزیک‌ها (مانند لیدوکائین) به ناحیه عصبی می‌تواند در کاهش درد و تسکین عصب سیاتیک مؤثر باشد. آنالژزیک‌ها عملکرد بهبود دهنده مستقیم بر عصب را دارند و موجب کاهش درد می‌شوند.

سخن پایانی

درمان آسیب دیدگی عصب سیاتیک شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی است. تزریقات به عصب سیاتیک می‌تواند با تزریق داروهای ضد التهاب، استروئیدها و آنالژزیک‌ها درد را کاهش داده و التهاب را کنترل کند. علاوه بر تزریقات، درمان شامل فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی، ماساژ و در موارد شدیدتر جراحی نیز می‌شود. برای انتخاب بهترین روش درمانی، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است.

دکتر احمدرضا میربلوک