درد سیاتیک زمانی رخ می‌دهد که عصب سیاتیک در مسیر خود از کمر تا پا تحت فشار قرار گیرد. در چنین شرایطی، بیمار ممکن است از سوزش، بی‌حسی یا درد تیرکشنده شکایت داشته باشد. یکی از ابزارهایی که برخی افراد برای کاهش این علائم به آن پناه می‌برند، کمربند طبی برای سیاتیک است. این کمربندها با ایجاد پشتیبانی مکانیکی در ناحیه کمر، به کاهش فشار روی عصب و ایجاد ثبات در ستون فقرات کمک می‌کنند. البته استفاده از آنها باید با نظر متخصص انجام شود، چراکه پوشیدن نادرست یا طولانی‌مدت می‌تواند منجر به ضعف عضلات کمر شود. اگر به‌دنبال راهکارهای غیر دارویی برای درمان سیاتیک هستید، آگاهی از مزایا و محدودیت‌های کمربند طبی می‌تواند مسیر انتخاب صحیح را برایتان هموار کند. در ادامه به بررسی دقیق‌تری در این زمینه می‌پردازیم.
فهرست مطالب
کمربند طبی برای سیاتیک؛ سیاتیک چیست؟
حالا که قصد داریم درباره‌ی کمربند مخصوص سیاتیک صحبت کنیم بهتر است قبل از آن با عصب سیاتیک و مسیر آن آشنا شویم. سیاتیک درشت‌ترین عصب بدن است که از کمر و ناحیه ستون مهره‌ها خارج شده و در مسیری مستقیم از کمر و باسن و پشت پا و زانو عبور کرده و تا انتهای پا را عصب‌دهی می‌کند. این عصب در زانو به دو شاخه‌ی تیبیال و پرونئال تقسیم می‌شود. عصب سیاتیک و شاخه‌های آن مسئول عصب‌دهی به ران، ساق و پاهای فرد می‌باشند. در صورتی که این عصب در هر جایی از مسیر خود تحت فشار قرار بگیرد، درد سیاتیک ایجاد می‌شود. درد سیاتیک خود را به صورت درد، سوزش، گزگز و مورمور شدن و بی حسی در هر نقطه از مسیر این اعصاب نشان می‌دهد.
کمربند مخصوص سیاتیک؛ دلایل سیاتیک
درد سیاتیک ناشی از تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک و شاخه‌های آن در بخشی از مسیر خود می‌باشد. با توجه به علت درد سیاتیک در مواردی، استفاده از کمربند ارتوپدی سیاتیک می‌تواند کمک کننده باشد. علل مختلفی می‌توانند باعث تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک شوند. این علل عبارتند از:
بیرون زدگی یا فتق دیسک بین مهره‌ای:
دیسک بین مهره‌ای ساختاری نرم و غضروفی دارد که بین همه‌ی مهره‌های ستون فقرات قرار دارد و به ستون فقرات انعطاف پذیری و حرکت می‌بخشد. هر دیسک بین مهره‌ای از یک بخش ژلاتینی مرکزی تشکیل شده است که یک بخش فیبری محکم آن را در بر گرفته است. در صورت وارد شدن فشار مضاعف به ستون مهره‌ها (مثل بلند کردن جسم سنگین) ممکن است یک یا چند عدد دیسک بین مهره‌ای پاره شده و دچار بیرون زدگی شوند. به این حالت بیرون زدگی یا فتق دیسک بین مهره‌ای گفته می‌شود که می‌تواند بر اعصاب خارج شده از ستون فقرات از جمله عصب سیاتیک فشار وارد کند. دیسک بین مهره‌های ستون فقرات بسته به شدت آسیب ممکن است از یک طرف مهره یا از هر دو سمت مهره بیرون بزند. در فتق دیسک بین مهره‌ای یک طرفه، علائم ناشی از درگیری عصب در یک سمت بدن وجود دارد و در فتق دیسک بین مهره‌ای دو طرفه، این علائم در هر دو سمت بدن مشاهده می‌شود.
نشانگان پیریفورمیس:
عصب سیاتیک در هر سمت طرف بدن در مسیر خود از بین عضله‌ای به نام عضله‌ی پیریفورمیس عبور می‌کند. در صورتی که این عضله دچار تنش و آسیب شود یا دچار گرفتگی و اسپاسم شود، بر عصب سیاتیک فشار وارد کرده و باعث بروز علائم و نشانه‌های ناشی از تحت فشار بودن عصب سیاتیک می‌شود.
تنگی کانال نخاعی:
در تنگی کانال نخاعی مسیر نخاع و شاخه‌های خارج شده از آن تنگ بوده و همین مسئله باعث فشار بر عصب سیاتیک و بروز علائم و نشانه‌های درد سیاتیک می‌شود.
لیزخوردگی (اسپوندیلولیستزیس) مهره‌ها:
در لیزخوردگی و لغزش مهره‌های ستون فقرات یکی از مهره‌ها در اثر علل مختلف از جمله شکستگی مهره، روی مهره‌ی پایینی خود جابجا شده و در نتیجه به نخاع و اعصاب خارج شده از آن از جمله عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند و باعث درد سیاتیک می‌شود.
باند طبی برای عصب سیاتیک؛ علائم و نشانه‌های سیاتیک
در ادامه مطالبی که تاکنون ذکر شد، بیایید بیشتر راجع به علائم و نشانه‌های درد سیاتیک و درگیری عصب سیاتیک بدانیم. در موارد خاص اما نه همیشه، کمربند سیاتیک در کنار دیگر اقدامات درمانی می‌تواند یک گزینه درمانی مناسب برای برطرف کردن علائم سیاتیک باشد. شایع‌ترین علامت درگیری و فشار روی عصب سیاتیک، درد در ناحیه‌ی کمر و باسن است که ممکن است به پشت پاها انتشار پیدا کند. سایر علائمی که می‌تواند نشان از درگیری و فشار روی عصب سیاتیک داشته باشد عبارتند از:
- بی‌حسی و گزگز پا
- احساس سوزش کف پا
- احساس ضعف پا
بی‌اختیاری ادرار و بی‌اختیاری مدفوع: این موارد از اورژانس‌های درد سیاتیک هستند و در صورتی که برای اولین بار دچار این عارضه شده‌اید باید هرچه سریع‌تر به اورژانس مراجعه کنید.
کمربند مخصوص سیاتیک؛ راه تشخیص سیاتیک
برای شکایات مربوط به کمر و سیاتیک باید به پزشک متخصص جراحی مغز و اعصاب مراجعه کنید. پزشک متخصص با توجه به شرح حال درد شما و سابقه‌ی بیماری و آسیب در ناحیه‌ی کمر و ستون فقرات و انجام معاینه‌ی فیزیکی می‌تواند علت درد شما را تشخیص داده و درمان مناسب را برای شما انتخاب کند.
همچنین پزشک متخصص ممکن است جهت بررسی تکمیلی و تعیین روش درمانی مناسب با توجه به شرایط ستون فقرات شما، درخواست انجام رادیوگرافی، سی تی اسکن و یا ام آر آی کند. همچنین روشی به نام سی تی میلوگرام وجود دارد که با تزریق ماده‌ی رنگی به ستون فقرات شما وضعیت نخاع و شاخه‌های عصبی خارج شده از آن را به وضوح مشخص می‌کند.
درمان درد سیاتیک و کاربرد کمربند ارتوپدی سیاتیک
باند طبی برای عصب سیاتیک یک گزینه درمانی برای برطرف کردن علائم درد سیاتیک می‌باشد. اما باید بدانیم که در همه‌ی بیماران، کمربند سیاتیک کاربرد ندارد. علاوه بر کمربند سیاتیک روش‌های بسیار زیادی برای درمان درد سیاتیک وجود دارد که پزشک با توجه به شرایط شما بهترین گزینه را به شما پیشنهاد می‌دهد. به طور کلی انواع روش‌های درمان درد سیاتیک عبارتند از:
دارو درمانی
در کنار استفاده از کمربند مخصوص سیاتیک بعضی از داروهای ضدالتهاب، مسکن، کورتون و شل کننده‌ی عضلانی نیز در درمان درد سیاتیک کمک کننده هستند. در ادامه به بررسی بعضی از آنها می‌پردازیم:
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی از جمله بروفن ناپروکسن ژلوفن و… می‌توانند التهاب و درد ناشی از درگیری عصب سیاتیک را کاهش دهند.
همچنین ممکن است پزشک از داروهایی مانند گاباپنتین و پرگابالین که در اصل ضدتشنج بوده اما در تخفیف درد نیز کمک کننده هستند برای کمک به درمان درد سیاتیک شما استفاده کند.
دسته‌ی دارویی دیگری که در درمان سیاتیک کاربرد دارند شل کننده‌های عضلانی می‌باشند. متاکاربامول تیزانیدین و باکلوفن به عنوان شل کننده‌ی عضلانی عمل کرده و اسپاسم عضلاتی که باعث فشار بر عصب سیاتیک شده‌اند را برطرف می‌کنند و بدین ترتیب به درمان درد سیاتیک کمک می‌کنند.
ممکن است پزشک متخصص داروهای استروئیدی را به اطراف عصب درگیر تزریق کند تا التهاب ایجاد شده در اطرا آن را از بین ببرد.
توجه داشته باشید که مصرف تمامی این داروها باید با نظر پزشک باشد. مصرف خودسرانه‌ی این داروها می‌تواند عوارض جبران ناپذیری بر سلامت اعضای داخلی بدن شما داشته باشد.
فیزیوتراپی
یکی دیگراز متدهای درمانی برای درد سیاتیک بهره بردن از فیزیوتراپی در کنار استفاده از کمربند ارتوپدی سیاتیک است. فیزیوتراپیست با استفاده از تمرین‌های ورزشی و دستگاه‌های ویژه می‌تواند به بهبود درد سیاتیک کمک کند. تمرین‌های ورزشی مخصوص به تقویت عضلات اطراف ستون فقرات کمک کرده و فشار را از روی عصب برمی‌دارد.
طب سنتی
بعضی از روش‌های درمانی طب سنتی نیز می‌توانند به بهبود درد سیاتیک کمک کنند. طب سوزنی یکی از این روش‌هاست. در طب سوزنی با وارد کردن سوزن‌های مخصوص به نقاط مخصوصی از بدن به کاهش درد از جمله درد سیاتیک و کنترل علائم و نشانه‌های آن کمک می‌کنند. استفاده ار باند طبی برای عصب سیاتیک در کنار بهره بردن از روش‌های طب سنتی تاثیر آن را دو چندان می‌کند.
درمان خانگی
گفته شده که استفاده از ترکیب سرکه‌ی سیب و نمک دریا و مقداری آب به دلیل خاصیت ضدالتهابی خود تاثیر چشمگیری بر درمان درد سیاتیک دارند؛ اما مطالعات علمی و منابع پزشکی این روش درمانی را تایید نمی‌کنند و تا به حال تاثیر مثبت این ترکیب در درمان درد سیاتیک مشاهده نشده است.
درمان جراحی
اگر هیچ کدام از روش‌های ذکر شده جواب ندهد یا شدت آسیب دیسک بین مهره‌ای شدید باشد، ممکن است پزشک متخصص جراحی مغز و اعصاب تشخیص دهد که شما نیاز به عمل جراحی دارید. در عمل جراحی دیسک پاره شده ترمیم می‌شود و با برطرف شدن فشار روی عصب با اصلاح دیسک بین مهره‌ای آسیب‌دیده، علائم و درد سیاتیک از بین می‌رود.
کمربند مخصوص سیاتیک
بسیاری از پزشکان استفاده از کمربند ارتوپدی سیاتیک را در کنار دیگر درمان ها به بیماران خود پیشنهاد می‌دهند. استفاده از کمربند مخصوص سیاتیک در اغلب موارد یک گزینه تسکین دهنده علائم می‌باشد و به تنهایی به عنوان درمان استفاده نمی‌شود. انواعی از باند طبی برای عصب سیاتیک در جنس‌ها و طرح‌های متفاوت طراحی شده است. هدف اصلی استفاده از همه‌ی آنها حمایت از ستون فقرات است.
به طور کلی فواید و اثرات کمربند مخصوص سیاتیک شامل این موارد می‌باشد:
- کمربند مخصوص سیاتیک کمر را در حالت و موقعیت مناسب فیکس کرده و از حرکت آن جلوگیری می‌کند.
- کمربند ارتوپدی سیاتیک به علت طراحی خاصی که دارد و حالتی که به ستون فقرات می‌دهد باعث کاهش فشار وارده بر کمر می‌شود.
- باند طبی برای عصب سیاتیک با محدود کردن حرکات کمر منجر به کاهش علائم و نشانه‌های درد سیاتیک می‌شود.
- یکی از کاربردهای کمربند مخصوص سیاتیک، پس از عمل جراحی ستون مهره‌ها می‌باشد تا با محدود کردن حرکات کمر، درد بیمار کاهش یابد.
- می‌توان به کمک کمربند ارتوپدی سیاتیک تا زمان اقدام مناسب برای درمان درد سیاتیک از آسیب بیشتر ستون مهره‌ها و تشدید سیاتیک پیشگیری کرد.
تنها کاربرد باند طبی برای عصب سیاتیک نیست. این کمربندها در درمان بیماری‌های مختلفی کاربرد دارند. بعضی از شرایط که در آن بیمار توصیه به استفاده از کمربند طبی می‌شود عبارتند از:
- اسکولیوزیس یا انحراف محور ستون فقرات به طرفین
- بعد از جراحی ستون فقرات
- درد سیاتیک
- آرتروز و انواع التهاب مفاصل
- تنگی کانال نخاعی
- بیماری‌های مربوط به دیسک بین مهره‌ای
- آسیب به مهره‌ها دیسک بین مهره‌ای یا بافت‌های نگهدارنده‌ی ستون فقرات
- جابجایی مهره‌ها روی یکدیگر
ساختار کمربند مخصوص سیاتیک
کمربند طبی الاستیک از مواد منعطف ساخته شده و از یک کرست، یک کمربند کمری و یک کمربند لگنی تشکیل شده است:
بند کرست
این کمربندها از زیر سینه تا سطح باسن را می‌پوشاند. استفاده از این نوع کمربند توانایی بیمار را برای خم کردن کمر محدود می‌کند. کرست‌ها معمولاً شامل تکیه‌گاه‌های فلزی یا پلاستیکی عمودی در جلو، پشت یا کناره‌های کمربند طبی هستند تا ثبات ایجاد کرده و حرکت را محدود کنند.
کمربندهای کمری
این نوع کمربندها قسمت پایین کمر را می‌پوشانند. این کمربندها از ترکیب مواد نرم و سخت ساخته شده و ساختاری نیمه سفت دارند. کمربند کمری نیمه سفت با طراحی و فرم خاصی که دارد، پشتیبانی و پایداری قابل توجهی در ناحیه کمر برای فرد ایجاد می‌کند.
کمربند لگنی (ساکروایلیاک)
این بخش از کمربند، ساختار باریکی دارد و قسمت پایین کمر و لگن را در بر‌می‌گیرد. اگر چه بخش کمری و لگنی دارای تکیه‌گاه فلزی نیست، اما با ساختار نیمه سختی که دارند، حرکات ناحیه‌ی کمر و لگن فرد را محدود می‌کنند.
انواع باند طبی برای عصب سیاتیک
- نوع سخت کمربند طبی برای سیاتیک: این نوع از کمربند مخصوص سیاتیک دارای بدنه‌ی کاملا سفت و غیر منعطف بوده و در مواردی که ستون فقرات بیمار باید کاملا بی‌حرکت باشد استفاده می‌شود. در موارد پس از جراحی ستون فقرات این نوع کمربند گزینه‌ی مناسبی است.
- نوع نیمه سخت کمربند ارتوپدی سیاتیک: این نوع باند طبی برای عصب سیاتیک از کمربندهای سخت نرم‌تر بوده و اجازه‌ی اندکی حرکت را به ستون فقرات می‌دهد.
- نوع نرم و منعطف کمربند مخصوص سیاتیک: این نوع کمربند ارتوپدی سیاتیک اجازه‌ی حرکت بیشتری به ستون فقرات داده و دامنه‌ی حرکتی بیشتری را برای بیمار فراهم می‌کند. در مواردی که بیمار صرفا نیاز به محدود کردن حرکات داشته و نیازی به بی‌حرکتی کامل نیست از کمربند طبی نرم و انعطاف پذیر استفاده می‌شود.
کمربند ارتوپدی سیاتیک در بانوان باردار
یک شکایت بسیار شایع در بانوان باردار، کمر درد می‌باشد که در مادر اثر تغییرات طبیعی هورمونی حین بارداری و بالارفتن وزن مادر اتفاق میفتد. این مشکلات به روش‌های زیر باعث ایجاد درد سیاتیک در دوران بارداری می‌شوند:
مشکلات مفاصل ستون فقرات
در طول بارداری، بدن زن به طور طبیعی شروع به ترشح هورمون‌های مختلف می‌کند. برخی از این هورمون‌ها مسئول نرم شدن مفاصل (به ویژه باسن) هستند. این به زنان کمک می‌کند تا زایمان کنند. اگر درجه نرم شدن مفاصل قابل توجه باشد، ممکن است به دیسک‌های بین مهره ای فشار وارد شود. این می‌تواند منجر به سیاتیک در دوران بارداری شود.
افزایش وزن در زنان در دوران بارداری
افزایش وزن و فشار ناشی از بار سنگین شکم به سیاتیک فشار وارد می‌کند. معمولا علائم درد سیاتیک در حین بارداری نیاز به اقدامات درمانی تهاجمی مانند جراحی ندارد و پس از زایمان با اقدامات درمانی دارویی و ورزش به تدریج برطرف می‌شود؛ اما در حین بارداری به دلیل اثرات مضر مسکن‌ها بر جنین، زنان باردار نباید از آنها استفاده کنند. در مواردی که بانوان باردار دچار علائم و نشانه‌های درد سیاتیک شده‌اند، بهترین گزینه درمانی برای کنترل علائم و کمک به مادر برای فعالیت، کمربند مخصوص سیاتیک می‌باشد.
هنگام بارداری علائم و نشانه‌های درد سیاتیک در حالات مختلف از جمله هنگام نشست و برخواست یا هنگام خم و راست شدن ایجاد می‌شود. با گذر زمان و نزدیک شدن به پایان بارداری، علائم و نشانه‌های درد سیاتیک تشدید می‌شود. استفاده از کمربند مخصوص سیاتیک در بارداری به علت طراحی خاصی که دارد و حالتی که به ستون فقرات می‌دهد باعث کاهش فشار وارده بر کمر شده و منجر به کاهش علائم و نشانه‌های درد سیاتیک می‌شود.
لازم به ذکر است که کمربند طبی به هیچ وجه وسیله‌ای نیست که بدون تجویز و اندازه‌گیری دقیق بتوانید از داروخانه بخرید. استفاده صحیح از کمربند طبی نیازمند تجویز توسط پزشک متخصص ارتوپدی است که با توجه به سایز بدن و نوع آسیب شما، کمربند مناسب را توصیه کند.
در کلینیک ما، یکی از امتیازات ویژه این است که کمربندها به صورت اختصاصی و متناسب با شرایط هر مراجعه‌کننده، توسط متخصص ارتوپد یا فوق تخصص نسخه می‌شود و توسط تیم مجرب تهیه و آماده شده و تحویل داده می‌شود. این رویکرد باعث می‌شود کمربند به درستی عملکرد کند و به بهبود درد سیاتیک کمک کند.
سخن پایانی
کمربند طبی برای سیاتیک یکی از گزینه‌هایی است که بسیاری از بیماران به آن امیدوارند؛ ابزاری ساده که می‌تواند در ظاهر، درد را کاهش داده و تحرک فرد را بهبود بخشد. این کمربندها با ایجاد فشردگی ملایم در ناحیه کمر، سبب کاهش فشار بر ریشه‌های عصبی شده و به بیمار اجازه می‌دهند فعالیت‌های روزمره را با درد کمتر انجام دهد. با این حال، استفاده مداوم و بدون نظارت پزشک ممکن است باعث وابستگی به حمایت خارجی و تضعیف عضلات نگهدارنده ستون فقرات شود. بهترین رویکرد، استفاده موقتی و کنترل‌شده از کمربند طبی در کنار فیزیوتراپی و تمرینات کششی مناسب است. برخی بیماران پس از شروع استفاده صحیح از این وسیله، کاهش قابل‌توجهی در تیر کشیدن پا، بی‌حسی و محدودیت حرکتی گزارش کرده‌اند. در انتخاب کمربند نیز باید به جنس، سایز، نوع بسته شدن و میزان سفتی توجه ویژه‌ای داشت. اگر کمربند طبی را به‌عنوان بخشی از روند درمان انتخاب کرده‌اید، حتماً از مشاوره تخصصی بهره بگیرید تا هم از فواید آن استفاده کنید و هم از عوارض احتمالی در امان بمانید. درمان مؤثر، آگاهانه و هدفمند آغاز می‌شود.
