در ابتدا برای درمان داغی و سوزش کف پا باید علائم و علل ایجادکننده سوزش و داغی را شناسایی نماییم و سپس سراغ درمان آن برویم. داغی و سوزش پاها میتواند به علل زیادی مانند بیماری، ناهنجاری و صدمه در هر کدام از نواحی پا مانند استخوان، پوست و اعصاب باشد که باعث ایجاد درد، سوزش و کم‌شدن سرعت حرکت و راه‌رفتن در افراد می‌شود. در برخی از مواقع می‌توان داغی و سوزش پا را با روش‌های خانگی درمان کرد و در برخی موارد باید به متخصص سوزش کف پا مراجعه شود تا درمان‌های تخصصی در این زمینه صورت گیرد.
فهرست مطالب
علائم داغی و سوزش کف پا چیست؟
داغی و سوزش پا که نام دیگر آن، سندرم گریرسون-گوپالان است با علائمی نظیر گرما و درد پا بروز می‌یابد.. معمولا میزان داغی و سوزش کف پا در شب افزایش می‌یابد و در روز کمتر احساس می‌شود. این علائم می‌توانند خفیف، شدید و غیرقابل‌تحمل باشند. احساس سوزش و درد ممکن تنها است به پاها محدود شود، اما گاهی ممکن است که قسمت‌های بالای پا، مچ پا و حتی ساق پا را نیز درگیر کند.
شایع‌ترین علائم سندرم گریرسون-گوپالان عبارت‌اند از:
- احساس گرما یا سوزش
- بی‌حسی در پاها
- احساس سنگینی در پاها
- درد پاها
- قرمز یا داغ شدن پوست
- خارشیا احساس سوزن‌سوزن‌شدن (پارستزی)
شناخت و بررسی علل احتمالی سوزش و داغی کف پا
آسیب‌های عصبی:
به دلیل بیماری‌های مختلف، آسیب‌های کمر میتواند باعث تجزیه آهسته (تغییرات دژنراتیو) ستون فقرات شود – جراحی کمر، استفاده از داروهای شیمی‌درمانی یا سایر داروها یا قرارگرفتن در معرض سموم رخ دهد.
نوروپاتی محیطی:
نوروپاتی محیطی یکی از دلایل اصلی سندرم سوزش پا است و زمانی رخ می‌دهد که اعصاب حسی محیطی که نخاع را به بازوها و پاها متصل می‌کند آسیب ببینند. افراد مبتلا به دیابت و قند خون بالا ممکن است دچار نوروپاتی محیطی شوند. نوروپاتی محیطی مرتبط با دیابت به‌کندی ایجاد می‌شود و ممکن است در طول زمان بدتر شود.
سایر شرایطی که می‌توانند باعث نوروپاتی محیطی شوند عبارت‌اند از: داروهای شیمی‌درمانی، برخی بیماری‌های ژنتیکی، بیماری‌های خودایمنی، مواد شیمیایی سمی، عفونت‌ها، نارسایی کلیه، سوءمصرف الکل و اختلالات تغذیه‌ای.
سندرم درد پیچیده:
سندرم درد معمولاً در اندام‌هایی رخ می‌دهد که پس از جراحی دچار آسیب عصبی در آن ناحیه می‌شود و سیگنال‌های مغز و ستون فقرات را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. اگر این آسیب در ساق پا ایجاد شود، ممکن است باعث سوزش پا شود.
-نوروپاتی عصب کوچک
نوروپاتی فیبر کوچک یک بیماری عصبی دردناک است که اغلب باعث درد سوزشی در پاها می‌شود. ر این شرایط ممکن است بی‌حسی و درد مختصری در پاها وجود داشته باشد. این به دلیل ازبین‌رفتن غلاف میلین است که اعصاب را می‌پوشاند و از آن محافظت می‌کند.
- خستگی
- مشکلات ذهنی و تمرکز
- سردرد
- درد استخوان و عضله
عوامل خطر در این بیماری عبارت‌اند از:
- قرارگرفتن در معرض سموم، از جمله الکل و واکسن‌های خاص
- عفونت‌هایی مانند بیماری لایم، HIV و هپاتیت C
- بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را درگیر می‌کنند، مانند آرتریت روماتوئید
- دیابت و سایر بیماری‌های مرتبط با متابولیسم
-سندرم تونل تارسال:
تونل تارسال فضای باریکی در مچ پا در نزدیکی استخوان مچ پا ایجاد می‌کند.تحت فشار قرار گرفتن عصب تیبیال خلفی (عصب پشت استخوان بلند ساق پا) در قوس پا میتواند باعث سوزش، سوزن‌سوزن‌شدن یا درد در قسمت‌هایی از پا شود. بنابراین، مچ پا و ساق داخلی پا را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
نوروم مورتون:
در این بیماری بافت عصبی بین استخوان‌های پای شما ضخیم می‌شود و درد شروع می‌شود. کفش‌های خیلی تنگ می‌توانند باعث ایجاد این نوع نوروما شوند، اما این عارضه میتواند به دلیل آسیب ورزشی، استرس، وضعیت یا حرکت غیرعادی پا همچنین کاهش پد چربی در پایین پا ایجاد شود.
اختلال شارکو-ماری-توث:
این اختلال عصبی ارثی میتواند به اعصاب محیطی پاهای شما آسیب برساند و سبب داغی و سوزش پاها شود. این آسیب به‌مرورزمان افزایش می‌یابد.
- Charcot-Marie-Tooth بر عضلات و اعصاب اندام‌ها تأثیر می‌گذارد. در نتیجه باعث ضعف غیرطبیعی و بالارفتن قوس‌های پا می‌شود.
آسیب‌ها و اختلالات غدد درون‌ریز یا متابولیک:
- نوروپاتی دیابتی:
سطح بالای قند خون میتواند باعث تحت فشار قرار دادن رگ‌های خونی و اعصاب در طول زمان شود. قند خون بالا انتقال سیگنال‌ها از اعصاب را کند می‌کند که میتواند به طرق مختلف بر احساس شما تأثیر بگذارد.
همچنین، قند خون بالا قسمت‌هایی از بدن مانند دیواره رگ‌ها را ضعیف می‌کند. در نتیجه باعث کاهش اکسیژن و مواد مغذی موجود در رگ‌های خونی در سراسر بدن می‌شود و به نواحی مختلف از جمله پا آسیب می‌زند.
بیماری فریبرگ:
بیماری فرایبرگ بیماری ناشی از ضعیف‌شدن خون‌رسانی به سلول‌های بافت است که به دلایل متعددی مانند فشار یا شوک ایجاد می‌شود. در این بیماری خون‌رسانی صحیح به استخوان‌های کف پا به‌درستی انجام نمی‌شود. در نتیجه باعث تیره‌شدن، نکروز یا مرگ سلولی آن‌ها می‌شوند. دردهای غیرطبیعی پا، التهاب و تورم، سوزش و داغی کف پا مهمترین علائم آن است.
کم‌کاری تیروئید
سطح پایین هورمون تیروئید – وضعیتی که به‌عنوان کم‌کاری تیروئید شناخته می‌شود – میتواند باعث گزگز، بی‌حسی یا درد در پاها، بازوها یا دست‌ها شود. این احساسات به این دلیل رخ می‌دهند که سطوح پایین هورمون تیروئید به طور مزمن در بدن باعث آسیب عصبی
نقرس:
نقرس باعث تجمع سموم در پا و ایجاد کریستال می‌شود.. این کریستال‌ها در مفاصل و به‌خصوص کف پا جمع می‌شوند و باعث داغی و التهاب در کف پا می‌شود و راه‌رفتن را برای افراد دشوار می‌کند.
کمبود ویتامین در بدن:
ویتامین B موجود در رژیم غذایی انسان میتواند باعث داغی و سوزش کف پا شود.
اعتیاد به مصرف الکل
افرادی که مقدار زیادی الکل می‌نوشند در معرض خطر نوع دیگری از آسیب عصبی به نام نوروپاتی الکلی هستند. این بیماری میتواند باعث درد، لرزش و ضعف در پاها شود. افراد همچنین ممکن است با مصرف بیش از حد الکل دچار این علائم شوند:
- ضعف عضلانی
- مشکلات راه‌رفتن
- درد و داغی و کف پا
- حساسیت بیش از حد به درد
بیشتر بدانید : خشکی و سوزش کف پا
تشخیص و درمان داغی و سوزش کف پا
ازآنجایی‌که هیچ آزمایشی برای اندازه‌گیری عینی شدت درد یا سوزش پا وجود ندارد، پزشک شما سعی می‌کند علت اصلی ایجاد علائم را با برخی روش‌ها تعیین کند.
- معاینات فیزیکی و جسمی
معاینه فیزیکی میتواند به تعیین مشکل اصلی کمک کند. در طول معاینه فیزیکی، یک تاریخچه پزشکی کامل، از جمله سابقه سوءمصرف الکل و لیست داروهای شما، همراه با علائم و مدت زمانی ابتلا جمع‌آوری می‌شود.
- آزمایش خون
اولین آزمایش خونی که برای تشخیص سوزش پا استفاده می‌شود، بررسی دیابت است. برخی دیگر به دنبال مشکلاتی در عملکرد تیروئید، عملکرد کلیه، عفونت‌هایی مانند HIV و کمبود ویتامین هستند.
- معاینه ستون فقرات: ازآنجایی‌که درد پا اغلب با آسیب به سیستم عصبی محیطی همراه است، ممکن است معاینه ستون فقرات انجام شود. آزمایش ستون فقرات مو را تپ ستون فقرات می‌نامند. در این روش مایع مغزی نخاعی که در اطراف نخاع و مغز جمع می‌شود را برای آزمایش جمع‌آوری می‌کند و بسته به نوع مشکلات تشخیصی راهکارهای مناسب را به کار می‌گیرند.
- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار بیماری کلیوی را بررسی می‌کند.
- الکترومیوگرافی: الکترومیوگرافی نوعی آزمایش است که پاسخ عضلات به تحریک عصبی را اندازه‌گیری می‌کند.
- مطالعه هدایت عصبی (NCS): مطالعه هدایت عصبی تکنیکی شبیه الکترومیوگرافی است و گاهی در کنار آن استفاده می‌شود. NCS آسیب عصبی را در ناحیه خاصی از بدن ارزیابی می‌کند.
- بیوپسی عصبی: بیوپسی عصبی شامل برداشتن یک قطعه از عصب برای معاینه است که در راستای شناسایی آسیب اعصاب یا پوشش محافظ عصب به‌کار گرفته می‌شود.
بیشتر بدانید : درد کف پا در کودکان
راهکارهای درمانی داغی و سوزش کف پا
درمان سوزش کف پا به دودسته خانگی و پزشکی تقسیم می‌شوند.
- درمان خانگی: در برخی موارد می‌توان از تغییرات سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای کاهش درد درمان داغی و سوزش کف پا استفاده کرد. به‌عنوان‌مثال، ورزش منظم میتواند به بهبود گردش خون و رساندن اکسیژن بیشتر به پاهای شما کمک کند. علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که خیساندن پاها در آب نمک گرم میتواند از بروز بیماری در شب جلوگیری کند.
سایر درمان‌های خانگی برای سوزش پا عبارت‌اند از:
- روش RICE (rest, ice, compression, elevation) : شامل (استراحت، استفاده از یخ، فشرده‌سازی، مرتفع کردن پا)
- حمام نمک اپسوم
- زردچوبه
- خیساندن پا در سرکه سیب
- روغن ماهی
- کاربرد موضعی با لیدوکائین و کپسایسین
- ماساژ
- زنجبیل
قبل از امتحان این درمان‌های خانگی، با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که وضعیت فردی شما برای استفاده این موارد مشکل‌ساز نیست. اگر درد شدید است، به طور ناگهانی بروز می‌کند، یا دیابت و زخم پای عفونی دارید، باید به دنبال مراقبت‌های اورژانسی باشید.
درمان پزشکی:
درمانی که پزشک برای داغی و کف پای شما توصیه می‌کند به علائم شما بستگی دارد. به‌عنوان‌مثال، برخی از مهمترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- استفاده از لایه‌برداری برای ازبین‌بردن خشکی و سفتی پوست مانند فوتنر
- استفاده از کفش مناسب و راحت
- داروی ضدقارچ برای پای ورزشکاران ( بدون نسخه و با نسخه فروخته می‌شود)
- مکمل‌های جایگزین هورمونی برای کم‌کاری تیروئید
- تحریک الکتریکی عصب، درمان میدان مغناطیسی یا نوردرمانی
- داروهای مسکن برای کاهش علائم
- طب سوزنی
- اگر دیابت دارید، مهم است که یک رژیم غذایی سالم داشته باشید و به طور منظم ورزش کنید تا از عوارضی مانند سوزش پا در امان باشید. انسولین یا داروهای خوراکی ضد دیابت میتواند به کنترل سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند. برای فرد مبتلا به کمبود ویتامین می‌توان مکمل‌های غذایی تجویز کرد.
- مسکن: داروهایی مانند داروهای مخدر خوراکی یا موضعی یا غیر مخدر ممکن است برای تسکین درد تجویز شوند. داروهای ضدافسردگی می‌توانند به درمان درد مزمن مرتبط با نوروپاتی کمک کنند.
- داروهای ضدتشنج، گاباپنتین، کاربامازپین، پره گابالین و … می‌توانند برای درمان درد مزمن استفاده شوند.
- ضد قارچ‌ها: برای عفونت‌های مقاوم به محصولات موضعی، ممکن است از داروهای خوراکی استفاده شود.
- فیزیوتراپی و ورزش
- تغییر رژیم غذایی
- پد و کفی کفش (کمک ارتوپدی)
مصرف انواع داروها از جمله قرص‌های سوزش پا عوارض مختلفی را به دنبال دارد. برخی از بیماران ممکن است هیچ یک از این عوارض جانبی را تجربه نکنند و برخی ممکن است یک یا چند مورد از این عوارض را در حین مصرف دارو تجربه کنند.
انواع مختلفی از داروها و قرص‌ها برای سوزش پا تجویز می‌شود که میتواند عوارض جانبی شایع‌تری مانند خستگی، خواب‌آلودگی، سرگیجه و سوءهاضمه ایجاد کند. بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف برخی داروها مستلزم اطلاع فوری پزشک و مداخله فوری پزشکی است.
درصورتی‌که مصرف‌کنندگان متوجه علائمی مانند تغییر رنگ پوست، تنفس آهسته و کم‌عمق، اختلال در حرکات ماهیچه‌ای، عدم تعادل، حرکات غیرطبیعی و غیرارادی چشم، تشنج و ضعف شدید شوند، باید فوراً به پزشک متخصص مراجعه کنند. بسیاری از عوارض جانبی ناشی از مصرف قرص‌های گرمازدگی مانند گاباپنتین در چند روز اول درمان بهبودیافته و به‌تدریج ناپدید می‌شوند.
بیشتر بدانید : سوزش کف پا زیر انگشتان
آیا می‌توان از داغی و سوزش کف پا جلوگیری کرد؟
رعایت این دستورالعمل‌ها میتواند به مدیریت سوزش و داغی کف پا کمک کنند:
- برای معاینات منظم پاهای خود به متخصص مراجعه کنید.
- اگر به دلیل دیابت یا سایر شرایطی که میتواند بر روی اعصاب شما تأثیر بگذارد، پاهای شما درگیر سوزش می‌شود، معاینات منظم ضروری است. افراد مبتلا به دیابت یا سایر شرایط پزشکی ممکن است به کفش‌های مخصوص نیاز داشته باشند.
- کفشی را انتخاب کنید که مناسب شما باشد و تهویه مناسب را فراهم کند. کفش‌ها باید دارای پاشنه کم، پنجه پهن باشند تا پشتیبانی خوبی برای قوس پا فراهم کنند.
- جوراب‌های تمیز و خشک بپوشید تا از بیماری پای ورزشکار جلوگیری کنید. هنگام ورزش یا فعالیت‌های دیگری که باعث تعریق پاهای شما می‌شود، مرتباً جوراب خود را عوض کنید.
- پاهای خود را به‌طور روزانه برای بررسی علائم عفونت یا آسیب بررسی کنید.
- تاول، زخم، بریدگی، زخم و ترک در پوست پا را بررسی کنید تا از عفونت جلوگیری کنید. اگر دیابت دارید، کنترل سطح قند ممکن است مؤثرترین راه برای پیشگیری یا درمان نوروپاتی ناشی از این علت باشد.
سخن پایانی
در این مقاله به انواع علائم، علل ابتلا و درمان داغی و سوزش کف پا اشاره و راهکارهای مختلف تشخیص در مواجه با آن پرداخته شد. گاهی برای درمان داغی و سوزش این سندروم به دلیل مشکلات اعصاب بهتر است به متخصص اعصاب مراجعه کرد. خوشبختانه گزینه‌های درمانی زیادی برای رفع و درمان وجود دارد. اگر خوددرمانی را امتحان کرده‌اید و احساس سوزش هنوز از بین نرفته است، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت را مشخص کرده و داروهای لازم را دریافت کنید.
